Dzień bez Długów: jak Polacy spłacają kredyty i pożyczki?

Przeczytaj także: Upadłość konsumencka coraz popularniejsza

Jakość i skalę zobowiązań finansowych Polaków obserwują od lat Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych oraz Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH.Celem ich wspólnego badania jest dogłębne przyjrzenie się koniunkturze panującej na rynku consumer finance, dzięki któremu możliwe jest stworzenie charakterystyki zachowań gospodarstw domowych na rynku kredytu konsumenckiego.

Projekt ten prowadzony jest już 10 la, dzięki czemu z łatwością jesteśmy w stanie dokonać porównania aktualnych i historycznych danych.

Przy okazji Dnia bez Długów przyjrzyjmy się zatem profilowi polskiego dłużnika. W analizie wykorzystane zostały średnioroczne odsetki gospodarstw domowych sprzed kryzysu (2008) oraz z bieżącego i poprzedniego roku.

KLUCZOWE DANE Z RAPORTU

• Wpadanie w zadłużenie deklaruje obecnie co dwudzieste polskie gospodarstwo domowe, co jest wynikiem dwukrotnie niższym od deklarowanego w 2008 roku;
• Głowa takiego gospodarstwa jest osobą w średnim wieku, mieszkającą na wsi, posiadającą wykształcenie średnie lub policealne oraz dochód, nie przekraczający 550 PLN/os.;
• Poprawia się zarówno jakość bieżącej obsługi zobowiązań, jak też maleje udział gospodarstw, przewidujących pogorszenie ich spłaty w najbliższych 12 miesiącach;
• Rośnie odsetek gospodarstw domowych, zaciągających kredyty i pożyczki o wartości wyższej niż 10.000 PLN;
• Wielkiej wagi kwestią pozostaje etyka zobowiązań konsumenckich, wymagająca zaangażowania wielu interesariuszy i nowych form współpracy pomiędzy przedsiębiorcami i ich organizacjami i organizacjami konsumenckimi.

POSIADANIE JAKICHKOLWIEK ZOBOWIĄZAŃ

Posiadanie jakiegokolwiek zobowiązania finansowego w 2015 zadeklarowało średnio mniej niż połowa badanych przez KPF i IRG SGH respondentów. Odsetek ten wyniósł 48,1% gospodarstw domowych, podczas gdy – dla porównania – przed siedmioma laty i przed rokiem udział był wyższy – odpowiednio 58,3% i 53,2%.

KTO NAJCZĘŚCIEJ WPADA W DŁUGI?

Systematycznie, od siedmiu lat, maleje odsetek gospodarstw domowych, określających swoją sytuację finansową jako „wpadanie w długi”. O ile w 2008 roku, tuż przed wybuchem kryzysu, ich średnioroczny udział zbliżał się do 10% ogółu badanych gospodarstw, o tyle w 2015 już tylko jedno na dwadzieścia (5%) tak definiowało swoją kondycję ekonomiczną. Warto zauważyć, że obniżenie zjawiska popadających w zadłużenie w skali roku o 3 punkty procentowe oznacza dość znaczącą korzystną zmianę.
Największy odsetek gospodarstw domowych, mających problemy z długami, zidentyfikowano w grupie tych, których głowa znajduje się w przedziale wiekowym 30-49 lat i jest to cecha stała dla całego analizowanego okresu. Wspólny mianownik stanowi również fakt zamieszkiwania na wsi oraz dochód na osobę, wynoszący mniej niż 550 PLN. Tym co różni profil statystycznego dłużnika w 2015 roku od tego z lat 2014 i 2008 jest wykształcenie – w br. przeważają gospodarstwa, których głowa legitymuje się wykształceniem średnim lub policealnym w odróżnieniu od poprzednich lat, kiedy dominowała kategoria „zasadnicze zawodowe”.

ZJAWISKO NADMIERNEGO ZADŁUŻENIA

Popadanie w długi, w przypadku gospodarstw domowych, może sygnalizować prawdopodobieństwo znalezienia się w sytuacji nadmiernego zadłużenia rozumianej jako utratę płynności finansowej do tego stopnia, że ustaje ich zdolność do regulowania należności. Stopień intensyfikacji tego negatywnego dla gospodarki zjawiska dobrze oddają dane, odnoszące się do zarówno jakości bieżącej obsługi zobowiązań, jak i oczekiwań gospodarstw domowych w tym zakresie. Średnioroczny odsetek gospodarstw deklarujących, że obsługa ich zobowiązań w minionych 12 miesiącach odbywała się z dużymi problemami – zaległościami poniżej 6 miesięcy i zaległościami powyżej tego okresu – w 2015 zmniejszył się nieznacznie w stosunku do ubiegłego roku, osiągając poziom 11%, a tym bardziej względem stanu sprzed siedmiu lat, kiedy to udział gospodarstw, borykających się z takimi problemami wynosił 13,4%.