Polki a edukacja finansowa. Jak oceniają swoją wiedzę?

Przeczytaj także: Wiedza ekonomiczna Polaków: w każdym pokoleniu widać chęć nauki

Edukacja finansowa wśród kobiet nieco kuleje. To właściwie główny wniosek, jak nasuwa lektura raportu z badania, które Ipsos zrealizował dla Kapitalni.org. Swoją wiedzę z dziedziny finansów nisko ocenia co piąty Polak, przy czym o wiele bardziej krytyczne da siebie okazują się tu kobiety (24 proc. wobec 15 proc. mężczyzn). Tylko co piąta przedstawicielka płci pięknej (wobec 39 proc. Polaków) uważa, że poziom jej wiedzy finansowej jest dobry lub bardzo dobry. Zdecydowana większość badanych, zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn, ocenia ją jako średnią, odpowiednio jest 49 i 45 proc.

– Pytania o różnice między kobietami i mężczyznami nie są rzadkością i często pojawiają się również w odniesieniu do świata finansów. Istnienia dysproporcji między kobietami a mężczyznami nie można zanegować, ale dokonanie zasadniczego rozróżnienia wcale nie jest proste. Sporo zależy bowiem od tego, o jakim obszarze mówimy (np. podstawowe czy zaawansowane instrumenty finansowe) oraz w oparciu o jakie wnioski formułujemy poglądy (np. deklaracje czy zachowania) – mówi dr hab. Dominika Maison, profesor UW, dziekan Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, psycholog i partner zarządzający w firmie Maison & Partners.

Gdzie Polki szukają wiedzy o finansach?

Deklaracje ankietowanych Polek mogą dowodzić, że ich edukacja pozostaje rzeczywiście na dość przeciętnym poziomie. Ta dość niska samoocena może wynikać z niewielkiego zainteresowania tą dziedziną życia. Niemal co czwarta badana kobieta (23 proc.) zadeklarowała np., że nie ma zwyczaju poszukiwania informacji odnośnie dostępnych instrumentów finansowych. Dla porównania, wśród mężczyzn odsetek tego rodzaju odpowiedzi sięgnął zaledwie 14 proc.
W przypadku 41 proc. kobiet edukacja finansowa ma się nieco lepiej. Taki odsetek pań deklaruje bowiem, że poszukuje informacji na temat produktów finansowych na oficjalnych stronach internetowych oferujących je instytucji. Z kolei 28 proc., aby zasięgnąć wiedzy, udaje się do doradcy. 26 proc. zaś szuka informacji w mediach tradycyjnych, a 21 proc. na forach internetowych. Mniejszym zainteresowaniem cieszą się blogi finansowe (11 proc.) oraz reklamy np. telewizyjne (13 proc.). Tylko niespełna co dziesiąta Polka deklaruje, że wiedzę czerpię z książek (8 proc.).

Polki częściej podejmują racjonalne decyzje finansowe

Małe zainteresowanie finansami znajduje odzwierciedlenie w znajomości podstawowych pojęć z tej dziedziny. Tylko część ankietowanych była w stanie odpowiedzieć poprawnie na pytania z tego zakresu. Aż 22 proc. Polek (wobec 8 proc. Polaków) przyznało, że nie wie, czym jest popularny rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy (ROR). Więcej panów (72 mężczyzn wobec 60 proc. kobiet) potrafiło poprawnie wskazać całkowity koszt, jako najważniejszy parametr w porównywaniu pożyczek.

– Czy jednak wiedza finansowa polskich kobiet jest tak dużo gorsza od wiedzy mężczyzn? Prawdopodobnie nie, gdyż wynik ten pokazuje, że kobiety są bardziej niepewne swojej wiedzy. Potwierdzają to pytania sprawdzające konkretną wiedzę, w których panie częściej mówią „nie wiem” – mówi dr hab. Dominika Maison.

Kobiety częściej niż mężczyźni wykazują racjonalną, aktywną postawę w sytuacji problemów ze spłatą zadłużenia. 24 proc. z nich (wobec 15 proc. panów) zadeklarowało, że w takim przypadku poinformowałoby firmę, która udzieliła pożyczki, by wspólnie znaleźć wyjście z tej sytuacji. Z kolei ponad 46 proc. Polek o pomoc zwróciłaby się do najbliższych (wobec 40 proc. mężczyzn). Podobny odsetek kobiet i mężczyzn (blisko 9 proc.) deklaruje, że aby uregulować wcześniejsze zobowiązanie, pożyczy pieniądze w innym banku lub firmie pożyczkowej. Natomiast 6 proc. pań (wobec 15 proc. panów) zadłużenie spłaciłoby z rachunku karty kredytowej. Co alarmujące, 15 proc. badanych Polek oraz 21 proc. Polaków zadeklarowało, że w sytuacji, gdyby nie mogło zapłacić raty na czas, nie podejmie żadnych kroków.

Mimo racjonalnej postawy, decyzje w zakresie finansów częściej podejmują mężczyźni. Doświadczenie w zakupie ubezpieczenia ma 39 proc. Polaków wobec 28 proc. Polek. Więcej panów niż pań podjęło również decyzję o wzięciu pożyczki (35 proc. wobec 15 proc.). Kobiety równie często jak mężczyźni wykonują przelewy bankowe – 89 proc. z nich przynajmniej raz korzystała z tego typu usługi (wobec 87 proc. panów).

– Jeżeli popatrzymy na codzienne zarządzanie finansami, kobiety wydają się często lepiej sobie radzić od mężczyzn – na przykład lepiej zarządzają budżetem domowym, starają się bardziej przestrzegać terminów zobowiązań kredytowych, rzadziej podejmują pochopne i ryzykowne decyzje finansowe. Można więc powiedzieć, że mężczyźni mają nieco większą wiedzę teoretyczną, ale kobiety lepiej (skuteczniej) potrafią ją zastosować w praktyce. Warto również dodać, że wiele badań (m.in. zaprezentowane w książce „Polak w świecie finansów) pokazuje, że różnice między kobietami i mężczyznami w zachowaniach finansowych są przeceniane. To, co bardziej niż płeć wpływa na postawy i zachowania finansowe, to np. materializm, umiejętność samokontroli, a nawet zadowolenia z życia – podsumowuje dr hab. Dominika Maison.