Jak Polacy zniosą ewentualne podwyżki cen prądu?

Przeczytaj także: Wyższe ceny prądu w 2020 r. już pewne. Więcej zapłacą wszyscy

Wprawdzie gospodarstwa domowe odpowiadają za zużycie zaledwie ¼ całości wytwarzanej w naszym kraju energii elektrycznej, to jednocześnie są znacznie wrażliwsze na podwyżki ceny prądu niż sektor produkcyjny czy usługowy. Jest to o tyle zrozumiałe, że mają one znikome pole manewru, jeżeli chodzi o istotne zmniejszenie zużycia prądu. I najprawdopodobniej to właśnie sprawiło, że odpowiedzią na ogłoszoną w listopadzie ubiegłego roku możliwość podwyżek cen energii było niemal natychmiastowe pojawienie się ustawy, która zakłada zniwelowanie jej negatywnych skutków dla odbiorców prywatnych.

W badaniu KPF i IRG SGH, zrealizowanym już w momencie, gdy zapewniono Polaków o zamrożeniu ceny prądu, zapytano Polaków, jaką wagę w ich budżecie domowym mają wydatki ponoszone na energię elektryczną. Z udzielonych odpowiedzi wynika, że są one istotne dla aż 72% respondentów.

Pod tym względem sytuacja polskich gospodarstw nie odbiega od wniosków, jakie postawili autorzy raportu Komisji Europejskiej „O cenach i kosztach energii”, opublikowanego na początku stycznia 2019 roku. Według raportu obecnie wydatki Europejczyków na energię elektryczną nadal pozostają na wysokim poziomie.

– W ostatnim okresie głównym beneficjentem europejskich subsydiów był sektor energetyczny, w tym polski, na który w 2016 roku przeznaczono 102 mld euro. Umożliwiło to m.in. wzrost konkurencyjności na detalicznym rynku handlu energią, co docelowo powinno przełożyć się większe niż dzisiaj korzyści. Efekty elastycznej polityki cenowej nie pojawią się jednak natychmiast. Czasu wymaga również wdrożenie efektywności energetycznej czy wdrożenie dofinansowania remontu lub budowy zgodnie z wymogami modelu inteligentnych energetycznie domów – wyjaśnia dr Mirosław A. Bieszki, Doradca KPF ds. ekonomicznych.

Bezpośredni wpływ wydatków na energię elektryczną na budżety gospodarstw domowych jest oczywisty. Równie istotnie – choć pośrednio – może na nie wpływać cena energii dla odbiorców profesjonalnych. Energia jest bowiem używana w procesie wytwarzania innych dóbr i usług, które konsumujemy. W badaniu KPF i IRG SGH zadano więc pytanie, czy gospodarstwa domowe obawiają się tego pośredniego wpływu w postaci wzrostu cen innych dóbr i usług. Odpowiedzi były zdecydowanie twierdzące. Aż 96% respondentów, posiadających opinię na ten temat uważa, że wzrost cen energii może wpłynąć na wzrost cen innych dóbr i usług. Odpowiedzi negatywnych na ten temat było zaledwie 4,4%.

– Ujawniona w badaniu, bardzo wysoka świadomość społeczeństwa dotycząca wpływu wzrostu cen energii na wzrost koszyka zakupowego gospodarstw domowych jest pozytywnym zjawiskiem. Pozwala bowiem zakładać, iż z wyprzedzeniem zareagują one na zmiany w strukturze budżetów domowych, unikając poważnych konsekwencji na przykład nadmiernego zadłużenia – ocenia dr Mirosław A. Bieszki, Doradca KPF ds. ekonomicznych. – Może to jednocześnie generować potencjalne ryzyko zmian w postawach konsumpcyjnych gospodarstw domowych, osłabiając pozytywne efekty rosnących przeciętnych wynagrodzeń i ich dochodów rozporządzalnych.

Średnia cena energii elektrycznej dla gospodarstw w Polsce jest w przeliczeniu na Euro o 1/3 niższa od przeciętnej w UE. Jednak ważniejsze dla oszacowania znaczenia określonego poziomu cen dla równowagi budżetów gospodarstw domowych ma ich odniesienie do siły nabywczej. W swym badaniu KPF i IRG SGH zadały więc gospodarstwom domowym pytanie, czy w sytuacji ewentualnego wzrostu cen energii musiałyby one podjąć odpowiednie działania w zakresie swoich budżetów.

Tylko nieco ponad 27% respondentów wskazało, że w przypadku wzrostu cen energii nie zmieni swoich wydatków. To oznacza, że prawdopodobnie zredukują oni swoje oszczędności. Ponad połowa badanych wskazała zaś, że zmieni cały swój budżet, tj. ograniczy zużycie energii i dostosuje inne wydatki bądź zdecyduje się na ograniczenie zużycia energii, tak aby nie zmieniać pozostałych wydatków. Jedynie ok. 12% respondentów nie zmieni zużycia energii, przez co będzie musiała dostosować poziom pozostałych wydatków konsumpcyjnych. Ten negatywny potencjał i skalę obaw o perspektywę budżetów domowych w kontekście cen energii. przedstawia poniższy wykres:

– Pomimo nadal wyrażanych przez gospodarstwa domowe obaw wobec możliwego wzrostu cen energii, wciąż optymistycznie oceniają one swą zdolność obsługi zobowiązań. Z badań KPF i IRG SGH wynika, że poprawia się percepcja Polaków co do ich zdolności do prawidłowej obsługi zobowiązań – nie tylko w krótkim, ale i w średnim horyzoncie czasu. Aż 80% ankietowanych deklaruje, że w nie dotyczą ich w ogóle problemy związane z regulacją zobowiązań. Prognoza na najbliższe 12 miesięcy jest również optymistyczna – zaznaczył Andrzej Roter, Prezes Zarządu KPF.