Oszczędzanie na emeryturę: IKE czy IKZE?

Przeczytaj także: Gdzie otworzyć konto IKZE?

Wraz z przygotowywaną właśnie przez rząd reformą systemu emerytalnego, wprowadzony zostanie nowy twór w ramach tzw. trzeciego, dobrowolnego – w odróżnieniu od obowiązkowych pierwszego (ZUS) i drugiego (OFE) – filaru. Mają to być IKZE, czyli indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego. Podobieństwo nazwy z istniejącymi od ponad pięciu lat indywidualnymi kontami emerytalnymi (IKE) nie jest przypadkowa. Ponieważ reforma przygotowywana jest w ekspresowym tempie, nie będzie odrębnej ustawy, bo to zajęłoby zbyt wiele czasu. IKZE zostaną powołane w drodze nowelizacji ustawy o IKE.

Dostaniemy więc kolejny produkt, który ma nas zachęcić do odkładania we własnym zakresie, aby po przejściu na emeryturę – mówiąc wprost – nie przymierać głodem. W oparciu o projekt, jaki przed tygodniem zaprezentował minister Michał Boni, można się pokusić o próbę porównania IKZE i IKE.

Tak samo jak IKE, IKZE będzie można założyć już od 16 roku życia, podpisując umowę z jedną z wybranych instytucji, pod warunkiem, że będzie to towarzystwo funduszy inwestycyjnych, towarzystwo ubezpieczeniowe, bank, dom maklerski lub – to nowość – otwarty fundusz emerytalny, ale tylko ten, którego jest się klientem w ramach drugiego filaru. Warto tu zauważyć, że prowizja od wpłacanych składek w przypadku IKZE prowadzonego przez OFE, ustawowo miałaby być ograniczona do 3,5 proc., czyli tak jak jest to obecnie przy składkach na drugi filar. Niestety dla klientów, wynagrodzenie za zarządzanie nie będzie już podlegało takim restrykcjom (obecnie roczne wynagrodzenie PTE za zarządzane OFE nie może przekroczyć 0,54 proc. rocznie) i będzie kształtowane przez mechanizmy rynkowe.

Poważne różnice zaczynają się w kwestiach podatkowych oraz limitów wpłat. W przypadku IKE limit ten ustalany jest każdego roku w drodze rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej i nie może przekroczyć trzykrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. W 2011 roku jest to ponad 10 tys. zł. Dla IKZE ma to określony procent podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne za rok poprzedni, czyli w przypadku osób pracujących na podstawie umowy o pracę, wynagrodzenie brutto z ubiegłego roku. Docelowo, od roku 2017, na IKZE będzie można wpłacać do 4 proc. podstawy wymiaru, wcześniej, w latach 2012-2013 limit wyniesie 2 proc., a w latach 2014-2015 – 3 proc. Projekt przewiduje, że wpłaty na IKZE nie będą mogły przekroczyć 4 proc. kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (30-krotność przeciętnego wynagrodzenia), która jest ustalana co roku, a w 2011 roku wynosi 100 770 zł. Zatem przy 4-proc. limicie maksymalna wpłata na IKZE nie mogłaby przekroczyć 4030,80 zł.

Zaletą IKE jest zwolnienie z 19-proc. podatku od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatku Belki. Taką możliwość uzyskuje się w chwili ukończenia 60 roku życia, pod warunkiem, że wcześniej, w minimum pięciu latach kalendarzowych, dokonywane były jakiekolwiek wpłaty. Na ulgę podatkową trzeba więc trochę poczekać. Przy IKZE ma być inaczej, bo wpłaty dokonane w danym roku kalendarzowym będzie można przy okazji rocznego rozliczenia podatkowego odliczyć od podstawy opodatkowania. Ale – co trzeba wyraźnie podkreślić – w przypadku dokonywania wypłaty nie ma mowy o zwolnieniu z podatku od zysków (chyba że będzie to wypłata transferowa, czyli przekazanie środków w ramach IKZE z jednej instytucji do drugiej).

Uprawnienie do wypłaty środków zgromadzonych w ramach IKZE w przypadku kobiet następować będzie po osiągnięciu 60. roku życia, a w przypadku mężczyzn po ukończeniu 65 lat. Tu również, tak jak w IKE, warunkiem jest dokonywanie wpłat w co najmniej pięciu latach kalendarzowych. W jednym i drugim przypadku można dokonać wypłaty całości bądź części pieniędzy przed osiągnięciem wymaganego wieku, ale trzeba zapłacić od tego podatek. W przypadku IKZE dolicza się te pieniądze do dochodu przy rocznym rozliczeniu PIT, a przy IKE podatek od zysku płacony jest natychmiast, proporcjonalnie do wypłacanej kwoty.