Stabilność finansowa konsumentów 2012

Przeczytaj także: Stabilność finansowa konsumentów 2010

Tegoroczna edycja badania pokazuje zaskakująco wysoki pesymizm polskich gospodarstw domowych, co przekłada się na najsłabszy od 5 lat wynik Polski w Indeksie (13). Mimo że polska gospodarka jako jedyna w Unii Europejskiej uniknęła recesji, gospodarstwa domowe źle oceniały swoją stabilność finansową w 2012 r. i były pełne obaw odnośnie najbliższych miesięcy. Gorsze nastroje niż w Polsce panują jedynie w Grecji, Portugalii i Włoszech.

Nastroje kontra realna gospodarka

Polska długo opierała się kryzysowi w Europie między innymi dzięki utrzymującemu się na wysokim poziomie eksportowi, napływowi funduszy z Unii Europejskiej oraz wydatkom konsumpcyjnym polskich gospodarstw domowych. W 2012 roku sentyment konsumentów uległ jednak znacznemu pogorszeniu, co wyraźnie widać w udzielanych przez respondentów odpowiedziach. Polacy wyczuwając wzrost cen, niski wzrost realnych wynagrodzeń i większe zagrożenie bezrobociem, zareagowali stopniowym ograniczaniem konsumpcji i odkładaniem większych wydatków. Taki strach i niepewność konsumentów osłabia koniunkturę i działa jak samospełniająca się przepowiednia, bijąc m.in. w rynek mieszkaniowy i sprzedaż detaliczną.

„Indeks jest finansowym zwierciadłem społeczeństwa i barometrem tego, jak gospodarstwa domowe radzą sobie finansowo. Dzięki badaniu możemy obserwować, jak poziom niestabilności finansowej zmienia się rok do roku. Struktura Indeksu zawiera dwa odrębne, ale przenikające się wymiary niestabilności finansowej: bieżące problemy gospodarstw domowych wynikające z nadmiernego zadłużenia oraz oczekiwania dotyczące ich własnej kondycji finansowej w przyszłości. Dzięki temu drugiemu filarowi Indeks można traktować jako wskaźnik sygnalizujący przyszłe, możliwe zachowania konsumentów” – mówi Dimitris Kioukis, Dyrektor Zarządzający Genworth Financial w Polsce.

Nadmierne zadłużenie rzutuje nie tylko na obawy o zdolność gospodarstw domowych do spłaty niezabezpieczonych pożyczek i hipotek. Jest także związane z brakiem zdolności do niezakłóconego kontynuowania podstawowych płatności przez gospodarstwa domowe, takich jak opłaty za media, podatki i czynsz z prostego powodu: wydatki te przewyższają dochód. Niestabilne finansowo gospodarstwo domowe to takie, które nie może spłacić jednego lub więcej spośród tych zobowiązań z bieżących przychodów i nie ma dostępu do zrównoważonej pożyczki czy własnych oszczędności, by je uregulować.

Wzrost liczby gospodarstw niestabilnych finansowo

W zasadzie wszyscy Polacy albo już borykają się z problemami finansowymi albo sądzą, że ich sytuacja finansowa się pogorszy, lub w najlepszym razie nie zmieni się. Zaledwie 1% gospodarstw domowych jest zadowolonych ze swojej sytuacji finansowej i uważa, że stan rzeczy jeszcze się poprawi. Tylko 7% polskich gospodarstw domowych niezależnie od aktualnej sytuacji, dobrej lub złej, jest dobrej myśli i spodziewa się poprawy swojej kondycji finansowej.

Ponadto, postawy te wpisują się w kilkuletni trend wzrostu finansowej niepewności wśród Polaków. Obrazuje to stale zmniejszający się odsetek gospodarstw domowych stabilnych finansowo (z 5% w 2008 roku, do 1% w 2012 roku) oraz rosnący odsetek gospodarstw domowych niestabilnych finansowo (z 27% w 2008 roku, do 45% w 2012 roku).