Giełdy światowe: rosyjski RTS osłabiony

Przeczytaj także: Światowe giełdy: kłopoty Azji

A jeszcze na początku roku Rosja chwalona była za najbardziej dynamiczny wzrost gospodarczy wśród państw grupy G8, brylując z sięgającą 3,5 proc. zwyżką PKB w 2012 r., w czasie, gdy w Stanach Zjednoczonych ledwie przekroczyła ona 2 proc., w Niemczech nie osiągnęła nawet 1 proc., a Wielka Brytania znalazła się w stagnacji. Trzeba jednak pamiętać, że Rosja znalazła się w tym elitarnym gronie najbogatszych i najbardziej uprzemysłowionych państw, mimo że nie spełnia wielu formalnych kryteriów i jej osiągnięcia powinny być porównywane raczej z krajami takimi jak Chiny, Indie czy Brazylia, a nie USA, Niemcy i Wielka Brytania.

Pogorszeniu ulegają niemal wszystkie wskaźniki makroekonomiczne. Gospodarkę nęka rosnąca inflacja, niska aktywność gospodarcza i dynamika inwestycji. Niepokojące jest również tempo narastania zadłużenia zagranicznego Rosji. Wynosi ono około 720 mld dolarów i od początku 2012 r. zwiększyło się o 32 proc. Groźny jest nie tylko dług publiczny, ale także zadłużenie potężnych koncernów. Wielkość ich zagranicznych zobowiązań kredytowych szacuje się na 630 mld dolarów, a więc na poziomie zaledwie o około 10 proc. niższym niż zadłużenie państwa. A trzeba mieć na względzie, że spora część tych gigantów to firmy państwowe. Gazprom wytwarza około jednej piątej rosyjskiego PKB, a płacone przez niego podatki stanowią niemal taki sam udział w dochodach budżetu Rosji. Ewentualne kłopoty Gazpromu, a powodów do nich nie brakuje, będą też kłopotami Rosji. Co prawda sięgające 524 mld dolarów rezerwy walutowe stawiają Rosję w światowej czołówce pod tym względem, po Chinach i Japonii, to jednak mogą okazać się niewystarczające w przypadku wystąpienie poważniejszych zawirowań lub zjawisk kryzysowych, nawet przy wsparciu Funduszu Rezerwowego.

Zbyt droga ropa to klęska z powodu braku reform i restrukturyzacji gospodarki, zbyt tania to klęska, bo stabilność finansowa szybko może zostać poddana próbie. Dodatkowo wysokie podatki hamują naftowe inwestycje oraz efektywność wydobycia. Niezależnie od tego, czy poprawi się naftowa infrastruktura czy nie, produkcja ropy w Rosji będzie w najbliższych latach wyraźnie się zmniejszać. Bez inwestycji już w 2015 r. spadnie do 450 mln ton a uznaje się, że optymalny poziom to 500 mln ton (w rekordowym 2011 r. produkcja ropy w Rosji wyniosła 511 mln ton), a w 2020 r. jedynie 403 mln ton, co oznacza spadek o około 20 proc. W wariancie z modernizacją i inwestycjami spadkowa tendencja zostanie odsunięta w czasie, ale nie powstrzymana. Według niego, szczyt wydobycia na poziomie około 570 mln ton zostanie osiągnięty w 2017 r., by później systematycznie się zmniejszać. Scenariusze te zostały nakreślone w oficjalnie przyjętym w 2011 r. dokumencie „Generalny schemat rozwoju sektora naftowego do 2020 r.”, sporządzonym przy współpracy rosyjskich i zagranicznych zespołów ekspertów. Potwierdzają to także prognozy Międzynarodowej Agencji Energetyki.

Szanse na to, że wzrost cen ropy na rynkach złagodzi negatywne tendencje i wesprze rosyjską gospodarkę i kasę państwa, wydaje się mało realny. Co prawda, w najbliższych latach niezbyt prawdopodobny jest też scenariusz recesji lub kryzysu finansowego w Rosji, ale z pewnością inwestycje w rosyjskie aktywa trudno uznać za perspektywiczne. Poprawa koniunktury na moskiewskiej giełdzie na krótszą metę jest możliwa, pod warunkiem realizacji optymistycznych założeń w kwestii produkcji ropy, utrzymania lekkiej tendencji zwyżkowej na rynku surowca oraz wyraźnego ożywienia w globalnej gospodarce i na pozostałych rynkach wschodzących, w tym szczególnie w Chinach.