Fundusze majątku narodowego – jak świat lokuje swoje oszczędności?

Przeczytaj także: Lokaty - pewny zysk

Fundusze majątku narodowego prowadzi kilkadziesiąt krajów na świecie, w tym Norwegia, Chiny, Arabia Saudyjska, Australia, Kuwejt, Singapur, Katar, a nawet Rosja. To specjalne instytucje powołane w celu pomnażania nadwyżek finansowych zgromadzonych przez państwa. Największe narodowe majątki pochodzą z wydobycia surowców naturalnych. Zyski osiągane ze sprzedaży ropy, gazu, miedzi czy metali szlachetnych nie trafiają w całości do prywatnych kieszeni, tylko zasilają budżet publicznych funduszy inwestycyjnych.

Najważniejszą rolą funduszy majątku narodowego jest zabezpieczenie finansów przyszłych pokoleń, gdy obecne źródła dobrobytu (np. surowce naturalne) przestaną przynosić olbrzymie zyski.

Największy fundusz majątku narodowego na świecie prowadzi Norwegia. Norweski Państwowy Fundusz Emerytalny zasilany jest dochodami z produkcji ropy naftowej, które inwestuje przede wszystkim za granicą. Jego międzynarodowe aktywa warte są ok. 900 miliardów dolarów. Ten publiczny fundusz jest również największym akcjonariuszem w norweskich spółkach publicznych oraz jednym z największych na europejskim rynku. W Polsce posiada udziały między innymi w takich firmach jak PKP Cargo, Kęty, Apator, Ciech czy WorkService.

Jak inwestowane są oszczędności norweskiego społeczeństwa?

Po pierwsze – zdecydowana większość środków jest inwestowana nie w Norwegii, tylko za granicą przez globalne ramię funduszu. Po drugie – zarządzający dzielą pieniądze między akcje, obligacje oraz nieruchomości w domyślnych proporcjach 65%, 30% oraz 5%. Oznacza to, że stawiają przede wszystkim na udział w zyskach przedsiębiorstw z całego świata, a w drugiej kolejności na stałe dochody z dłużnych papierów wartościowych oraz wynajmu. Fundusz inwestuje zarówno w spółki notowane na giełdach, jak i w spółki prywatne.

Podobnie działa wiele innych funduszy majątku narodowego, np. australijski Australian Future Fund czy Tamasek Holdings, inwestujący oszczędności mieszkańców Singapuru. Nastawiają się one przede wszystkim na inwestycje w perspektywiczne przedsiębiorstwa poza granicami kraju. Dzięki dużej bazie kapitałowej i stabilności dopływających środków są w stanie podjąć duże ilości ryzyka w nadziei na zyski w przyszłości.

Fundusze majątku narodowego były jednym z najważniejszych źródeł kapitału podczas ostatniego kryzysu finansowego. Gdy większość inwestorów chciała w panice sprzedawać swoje udziały i zamieniać je na gotówkę, narodowe fundusze kupowały papiery wartościowe po okazyjnych cenach przejmując na siebie ryzyko. Niedawno malezyjski fundusz narodowy Khazanah Nasional zainwestował w przechodzące gigantyczne kłopoty linie lotnicze Malaysian Airlines, biorąc na siebie zadanie wyprowadzenia firmy na prostą.

Fundusze majątku narodowego są również zaangażowanie w inwestycje w rozwijających się regionach świata. Chińskie oszczędności finansują na przykład ważne projekty infrastrukturalne i przemysłowe w Afryce, mniej zamożnych rejonach Azji czy w Rosji.

Czy w Polsce istnieje coś na kształt funduszu majątku narodowego?

W tej chwili nie. Nie ma też ani planów, ani nawet debaty publicznej na temat zabezpieczania finansów przyszłych pokoleń poprzez szeroki portfel inwestycji na całym świecie. Co więcej, zarówno rola Funduszu Rezerwy Demograficznej, jak i Otwartych Funduszy Emerytalnych, którym najbliżej do koncepcji funduszu majątku narodowego, jest w tej chwili raczej ograniczana niż rozwijana. Niewiele mówi się też o sposobach inwestowania zysków z wydobycia miedzi czy – w przyszłości – gazu łupkowego z myślą o kolejnych pokoleniach. Pod tym względem Polska ma jeszcze dużo do nadrobienia w stosunku do państw, które od wielu lat prowadzą profesjonalne fundusze majątku narodowego i mają jasną politykę w stosunku do publicznych oszczędności.