Finanse gospodarstw domowych w IV kw. 2014

Przeczytaj także: Finanse gospodarstw domowych w III kw. 2014

Dobrą sytuację na rynku consumer finance potwierdzały również dobre wskazania Barometru Rynku Consumer Finance, którego wartość w ostatnich czterech kwartałach regularnie przekraczała 50 punktów. Co ciekawe, obecnie prognozy popytu na kredyt gospodarstw domowych pogarszają się nawet w obliczu poprawy ogólnej sytuacji gospodarczej i znacznego przyspieszenia wzrostu gospodarczego – przyspieszenie z 0,8% na koniec II kw. 2013 r. do 3,3% na koniec II kw. 2014 r.

Podstawą konstrukcji Barometru Rynku Consumer Finance jest sytuacja w czterech obszarach oddziałujących na rynek kredytów i pożyczek konsumenckich. Obszary te uwzględniają wpływ czynników demograficznych na rynek, popyt na zakupy dóbr trwałych i skłonność do ich finansowania z kredytu, niepewność związaną z sytuacją finansową oraz wykluczenie z rynku kredytowego.

Tendencje w trzech z czterech obszarach wchodzących w skład barometru wskazują na możliwe pogorszenie sytuacji na rynku kredytów konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych. Oddziaływanie czynników demograficznych od 2007 roku systematycznie przekłada się na pogorszenie wskazań barometru, co wynika z rosnącego udziału gospodarstw domowych osób starszych, które naturalnie rzadziej sięgają po kredyt na cele konsumpcyjne. W przypadku zmian demograficznych dokonujące się zmiany są bardzo powolne i w ujęciu kwartalnym mają niewielkie przełożenie na rynek. Niestety, w dalszym ciągu utrzymuje się bardzo silne odchodzenie gospodarstw domowych od finansowania zakupów kredytem, co może mieć bardzo znaczące negatywne konsekwencje dla rynku kredytów konsumenckich.

W bieżącym kwartale gospodarstwa domowe zdecydowanie częściej deklarowały, że nie planują sfinansować swoich zakupów dóbr trwałych, zarówno tych drobnych, jak i samochodu, ze środków obcych. Co więcej, coraz mniejszy odsetek gospodarstw domowych deklaruje, że zaciągnie kredyt na remont. Biorąc pod uwagę, że remont a także zakup drobnych dóbr stanowią najczęstsze motywy sięgania po kredyt konsumpcyjny, niechęć do finansowania tych celów może skutkować znaczącym osłabieniem zagregowanego popytu na kredyt. Niestety, w ostatnim kwartale wzrosło znaczenie wykluczenia z rynku kredytowego. Odsetek wykluczonych szacowany na podstawie wyników odpowiedzi na pytanie o obsługę zobowiązań, a także pytań o bariery przy zaciąganiu kredytu, wskazuje na niewielki wzrost skali tego zjawiska – z 19,9% do 20,1%. Jedynie w obszarze ogólnej sytuacji finansowej gospodarstwa domowego i całej gospodarki obserwowana jest poprawa, co powinno sprzyjać ograniczeniu niepewności przy sięganiu po kredyt. Poprawa nie jest jednak znacząca, a gospodarstwa domowe wciąż obawiają się o własną sytuację finansową i sytuację w całej gospodarce – maleją jedynie obawy dotyczące bezrobocia.

Uwzględniając wskazania Barometru i konfrontując je z sytuacją na rynku kredytów, prognozujemy, że w kolejnych miesiącach rynek kredytu konsumenckiego będzie rósł, jednak w coraz wolniejszym tempie, a na koniec 2015 r. rynek znów może zacząć się kurczyć.

Bardzo znaczące przyspieszenie wzrostu gospodarczego w ostatnim okresie nie znajduje przełożenia ani na skłonność do dokonywania poważnych wydatków, ani na skłonność do sięgania po kredyt. W obszarze głównych zakupów, tj. zakupu samochodu i zakupu mieszkania, sytuacja jest znacząco gorsza niż przed kwartałem i dodatkowo, na najniższym poziomie od 2005 roku. Oznacza to, że skłonność gospodarstw domowych do dokonywania poważnych wydatków jest niższa nawet niż miało to miejsce w okresie największego nasilenia skutków kryzysu finansowego. Pogorszyły się również prognozy dotyczące zakupu drobnych dóbr trwałych oraz prawdopodobieństwa przeprowadzenia remontu, które są na najniższym poziomie od dwóch lat. Co więcej, już siódmy rok z rzędu grupa gospodarstw domowych spodziewających się, że ich wydatki na zakup dóbr trwałych skurczą się w najbliższych miesiącach, jest większa niż grupa tych, które oczekują, że będą one rosły.