Oszczędzanie pieniędzy - aspekt psychologiczny

Przeczytaj także: Systematyczne oszczędzanie nie dla Polaka

U podstaw decyzji o oszczędzaniu zazwyczaj leży silna motywacja o zapewnieniu indywidualnej potrzeby bezpieczeństwa finansowego. Niestety najczęściej - pomimo silnego zapału na początku - nie udaje nam się osiągnąć wymarzonego celu i utrzymać motywacji w długofalowej perspektywie. Dzieje się tak dlatego, że w przypadku oszczędzania oczekiwany zysk jest odraczany w czasie. Podświadomość mówi nam więc: „zamiast cieszyć się dziś z 50-calowej plazmy, musisz długo poczekać na upragniony cel, bo przecież oszczędzasz”.

W przypadku ludzkiego zachowania, na motywację do działania składa się wiele czynników, które warunkują osiągnięcie sukcesu w oszczędzaniu. Podstawowym elementem, który jako pierwszy oddziałuje na motywację jest znalezienie celu – jeśli nie jest on dla nas wystarczająco przekonujący, szybciej zrezygnujemy z odkładania środków i spożytkujemy je na bieżące wydatki.

Aby więc dotrwać do końca oszczędnościowego maratonu, szczególnie w długim horyzoncie czasowym, należy podtrzymywać działania ukierunkowane na osiągnięcie celu – to najbardziej newralgiczny element całego planu oszczędnościowego. Jeżeli to założenie nie zostanie spełnione, istnieje duża szansa, że w końcu zabraknie nam zapału i - mimo pierwotnej możliwości realizacji celu – zostanie on porzucony. Często zdarza się też, że zmianie ulegają nasze priorytety, np. pod wpływem przekonującej reklamy lub poszukiwania alternatyw dla naszego planu oszczędnościowego.

Pamiętajmy też, że gromadzenie środków w perspektywie długoterminowej jest szczególnie trudne dla „początkującego oszczędzającego”. Wynika to z faktu, iż „nagroda” za naszą wytrwałość jest silnie przesunięta w czasie – 20 czy 30 lat to dla większości osób pojęcie abstrakcyjne. Szczególnie na początku dużo łatwiej jest więc wytrwać w oszczędzaniu, kiedy cel nie jest tak odległy lub, gdy jest nim namacalny przedmiot. To też sprawia, że tak powszechny jest problem z oszczędzaniem na emeryturę - jest ona dla większości młodych ludzi pojęciem bardzo abstrakcyjnym, odsuniętym w czasie i niematerialnym. Dotarcie do tak odległego celu oszczędnościowego przysparza nam więc dużych kosztów psychologicznych.

Wg badań, skupienie się na celu, tj. gratyfikacji odroczonej w długim horyzoncie czasowym skutkuje dużą niecierpliwością albo zaprzestaniem oszczędzania. Aby nie stracić zapału, warto więc podzielić cel oszczędnościowy na mniejsze części, za których wykonanie będziemy przyznawać sobie niewielkie nagrody. Takie działanie pozornie skraca czas oszczędzania, a nagroda daje nam poczucie postępu.

Oszczędzając, często sugerujemy się też wypracowanymi w międzyczasie wynikami – jeśli nie zauważamy efektów podjętych działań, zaczynamy tracić motywację i w rezultacie jesteśmy bardziej skłonni porzucić plan oszczędnościowy. Informacja o postępach zwiększa motywację do kontynuacji podjętych działań – jeśli widzimy, że kapitał rośnie, jesteśmy bardziej skłonni do kontynuacji planu. Odwrotnie dzieje się w przypadku negatywnych wyników naszych działań – spadek rezultatów działa silnie zniechęcająco.

Wiedząc, które działania oddalają nas od wytrwania w postanowieniu oszczędzania, możemy bardziej świadomie kierować naszymi działaniami w tej dziedzinie i sprawić, by postanowienia noworoczne spełniły się w 100 procentach.

Agnieszka Książek, Dyrektor Marketingu