NIK: mazowieckie w tarapatach przez janosikowe oraz rozrzutność

Przeczytaj także: Janosikowe do zmiany. Na dwa lata

W latach 2010-2012 województwo mazowieckie otarło się o dopuszczalny poziom zadłużenia. W 2013 r., w związku z kryzysem zmniejszyły się dochody województwa, co w połączeniu z brakiem ograniczenia wydatków spowodowało przekroczenie dopuszczalnego progu zadłużenia oraz powstaniem zobowiązań wymagalnych wobec Skarbu Państwa. W opinii NIK, było to spowodowane słabością systemu finansowania województw oraz brakiem skutecznej redukcji wydatków.

Budżet za optymistyczny

Według NIK, władze województwa mazowieckiego przyjęły w budżecie dochody na rok 2013 ignorując zasadę ostrożnego planowania, choć już w ostatnim kwartale 2012 r. pojawiły się poważne symptomy spowolnienia gospodarczego, a prognozy makroekonomiczne na rok 2013 zostały znacząco obniżone. Mimo niepokojących sygnałów, władze województwa przyjęły jednak optymistyczną prognozę dochodów, a wraz z nią również i odpowiadające im wysokie wydatki.

W 2013 r. władze woj. mazowieckiego podjęły działania mające obniżyć wysokość płaconego przez województwo tzw. "janosikowego" i uzyskanie pożyczki ze Skarbu Państwa w celu sfinansowania zobowiązań z tytułu tej wpłaty. Pod koniec roku m2013 ograniczono również wydatki. Niestety działanie te nie zapobiegły powstaniu zobowiązań wymagalnych. Według NIK, już po roku 2009 niskie dochody netto województwa mazowieckiego nie pozwalały na utrzymywanie wydatków na wcześniejszym poziomie.

Zdaniem NIK, władze województwa nie były odpowiedzialne za spadek dochodów województwa mazowieckiego, a mogły jedynie dostosować wydatki do zmniejszonego potencjału dochodowego, aby zrównoważyć budżet, który od 2010 r. był bliski dopuszczalnego progu 60 procent zadłużenia, a który w 2013 r., na skutek niższych wpływów do budżetu został przekroczony. Zdaniem NIK, władze województwa nie podjęły skutecznych działań, żeby temu zapobiec.

Niewłaściwy mechanizm ustalania wpłat

Jak zauważa NIK, w województwie mazowieckim problemem są duże wahania dochodów podatkowych netto województwa (1 mld 150 mln zł w 2008 r., 550 mln zł w 2010 r.), wskazujące na błędną konstrukcję mechanizmu wyrównania finansowego, w którym wpłatę do budżetu państwa ("janosikowe") ustala się na podstawie wpływów podatkowych sprzed dwóch lat. W sytuacji spadku dochodów podatkowych po okresie dobrej koniunktury, województwo jest wtedy obciążone podwójnie, z jednej strony pozyskuje niższe dochody podatkowe, z drugiej zaś musi dokonywać wysokich wpłat do budżetu państwa, obliczanych w oparciu o stan sprzed dwóch lat.