Jaka jest polska giełda wierzytelności?

Przeczytaj także: Giełda wierzytelności. Portret dłużnika

Raport KPF i Big Consulting zidentyfikował w naszym kraju około 50 giełd wierzytelności. Pod lupę wzięto 34 z nich, których udziały rynkowe sięgają około 80% całego rynku. Przeważająca część z nich to wydzielone części w strukturze organizacyjnej firm z sektora zarządzania wierzytelnościami. Giełda wierzytelności stanowi zatem działalność poboczną do podstawowej, ale coraz częściej pojawiają się również i takie podmioty, dla których jest ona podstawowym zajęciem, rozszerzanym co najwyżej o dodatkowe usługi.

Giełda wierzytelności i jej portfel

Praca autorów raportu pozwoliła oszacować wielkość portfela wierzytelności giełd, które działały na rodzimym rynku w III kwartale br. Okazuje się, że przekroczył on już 3 miliardy złotych, a odpowiada za niego ponad 110 tysięcy dłużników. Średnie zadłużenie jednego dłużnika to niespełna 25 tys. zł. Najbardziej liczna grupa (41 tys.) posiada zaległość o wartości od 1 do 5 tys. zł, a jej łączne zadłużenie to 108 mln zł.

Dwukrotnie mniej liczna jest rzesza dłużników, którzy są winni nie więcej niż 1 tys. zł. Ci z kolei zalegają łącznie na prawie 11 mln zł. Najmniejszą grupę stanowią dłużnicy z zaległościami opiewającymi na 500 tys. – 1 mln zł oraz powyżej 1 mln zł. Warto zauważyć, iż w przedziale kwot wartości długów do 20 tys. zł znajduje się ponad 83% dłużników, których wierzytelności zostały wystawione na sprzedaż.

Lokalizacja geograficzna

Struktura geograficzna dłużników obecnych na giełdach wierzytelności jest względnie podobna do statystyk GUS, prezentujących strukturę podmiotów zarejestrowanych w REGON. Najliczniejszą grupę wśród dłużników stanowią przedsiębiorstwa mające swoją siedzibę w województwie mazowieckim – prawie 18%. Udział wartościowy zadłużenia posiadanego przez te podmioty jest jeszcze wyższy i wynosi 22,1% łącznego zadłużenia. Drugim w kolejności jest województwo śląskie, w którym zarejestrowanych jest około 14% dłużników z długami notowanymi na giełdach wierzytelności, a wartość posiadanego przez nich zadłużenia stanowi razem 13,2% łącznego zadłużenia. W każdym z pozostałych województw odnotowano mniej niż 10% dłużników. Wartość ich długu, zaoferowanego przez giełdy do zakupu, stanowi zaś mniej niż 10% ogólnej wartości zadłużenia.

Biorąc pod uwagę średnią wartość długu, przypadającą na jednego dłużnika w poszczególnych regionach, można stwierdzić, że w większości województw wartość ta jest zbliżona, mieszcząc się w przedziale 19–24 tys. zł. W pięciu województwach odnotowano jednostkową wartość przekraczającą poziom 30 tys. zł, przy czym na szczególną uwagę zasługują tu województwa: podlaskie i świętokrzyskie, w których odnotowano odpowiednio jednostkową wartość długu w kwocie aż 44,5 tys. zł oraz 44,2 tys. zł., przy czym w województwie podlaskim obecnych jest 1,8% wszystkich dłużników, a wartość posiadanego przez nich zadłużenia stanowi 3,3% łącznej wartości notowanej na giełdach. Z kolei w województwie świętokrzyskim obecnych jest 2,1% wszystkich dłużników, a wartość posiadanego przez nich zadłużenia stanowi 3,8% łącznej wartości notowanej na giełdach. Przeciwny biegun stanowi województwo dolnośląskie, w którym odnotowano najniższą wartość jednostkową – na poziomie 19 tys. zł.

Warunki i perspektywy dalszego rozwoju

Pierwotny cel funkcjonowania giełd wierzytelności, jakim jest doprowadzanie do wzmocnienia pozycji finansowej wierzycieli, osłabionej w wyniku niewywiązywania się z zobowiązań przez ich kontrahentów, został uzupełniony już kilka lat temu o kolejny, niezwykle ważny cel. Wystawianie na sprzedaż wierzytelności i doprowadzanie do ich skutecznego obrotu, zostało uzupełnione w sposób bardzo naturalny o wspomaganie odzyskiwania należności przez wierzycieli.

– Znaczna i wciąż dynamicznie rosnąca ilość informacji o dłużnikach i należnościach, jaka jest utrzymywana na giełdach wierzytelności pozwala na wykorzystanie ich jako nowego, efektywnego źródła informacji służących ocenie wiarygodności kredytowej potencjalnych partnerów biznesowych, czy kredytodawców – stwierdza Sławomir Szopa, Prezes Zarządu Big Consulting Sp. z o.o., dostawcy rozwiązań integrujących różne źródła informacji, służące przedsiębiorcom ocenie wiarygodności ich partnerów biznesowych, kontrahentów, klientów.

Aktualnie, osiągnięta skala działalności tego segmentu usług, w tym pojawienie się szeregu nowych podmiotów, stoi za rozpoczęciem zupełnie nowej fazy w rozwoju giełd wierzytelności.

– Dalszy dynamiczny rozwój giełd wierzytelności jako samodzielnego segmentu usług finansowych, wymagałby doprowadzenia do szczegółowego opisania i uzgodnienia standardów oraz praktyk biznesowych związanych z prowadzeniem giełd – stwierdza Andrzej Roter, Prezes Zarządu KPF. – To dlatego rozpoczęliśmy w KPF, z udziałem praktyków rynkowych, prace nad stworzeniem zasad dobrych praktyk dla tego sektora usług finansowych. Stanowią one bowiem źródło zaufania i rozwoju współpracy – podstawowych czynników budowania kapitału społecznego w rynku finansowym.

– Zasady dobrych praktyk mogą posłużyć do budowania większej integracji i współdziałania podmiotów prowadzących giełdy i to bez względu na to, czy giełdy są samodzielnymi podmiotami, których obrót wierzytelnościami poprzez giełdę jest podstawową działalnością, czy też są one wyłącznie elementem struktury organizacyjnej podmiotów z sektora zarządzania wierzytelnościami – ocenia Janusz Rajewski, Prezes Zarządu Factory Network SA.