Wyłudzone odszkodowania

Przeczytaj także: Ubezpieczyciele wypłacili w 2021 roku ponad 41 mld zł

Ilość ujawnionych spraw, w których zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że została podjęta próba wyłudzenia odszkodowania jest z roku na rok coraz mniejsza, podobnie mniejsze są kwoty, które zakłady ubezpieczeń tracą przez działania przestępców. Jednocześnie średnia wysokość wyłudzeń jest coraz wyższa i od kilku lat systematycznie rośnie. W roku 2004 zakłady ubezpieczeń ujawniły 3428 przypadków wyłudzeń odszkodowań lub prób wyłudzeń, na łączną sumę niemal 69 mln zł. Średnia wartość wyłudzonych odszkodowań wynosiła ponad 20 tys. zł. Analizując dane zebrane przez Polską Izbę Ubezpieczeń o przestępczości ubezpieczeniowej można zauważyć, że w latach 2002-2004 średnia wartość nienależnego odszkodowania wzrosła prawie o 40 proc.

Ograniczenie strat zakładów ubezpieczeń można przypisać coraz wyższemu poziomowi umiejętności oraz lepszej skuteczności działania zespołów zajmujących się przeciwdziałaniem przestępczości. Niestety, znacznie częściej muszą się one przeciwstawiać coraz doskonalszej i bardziej wyrafinowanej działalności prowadzonej przez zorganizowane grupy przestępcze. W odpowiedzi na dynamicznie rozwijające się kwalifikowane formy przestępczości branża ubezpieczeniowa, instytucje nadzorujące rynek ubezpieczeniowy, Policja i Prokuratura Krajowa konsolidują swoje działania. Są między innymi opracowywane i następnie wdrażane określone procedury działań związane z likwidacją szkód.

Jak wykazują badania nad przestępczością, istnieje ponadto duża część przestępstw, które nie są ujawniane i stanowią tzw. ciemną liczbę. Straty w tym nierozpoznanym obszarze mogą znacznie przekraczać koszty w wyłudzeniach ujawnionych.

Najczęściej ujawniane i najliczniejsze są przestępstwa dokonane w związku ze szkodami komunikacyjnymi objętymi ubezpieczeniami OC i AC. Wynika to z dużej liczby tego rodzaju ubezpieczeń w ogólnym portfelu umów oraz znacznej liczby zgłaszanych szkód komunikacyjnych, wśród których są i te, które są ewidentnymi wyłudzeniami. Można przypuszczać, że wobec powszechności ubezpieczeń komunikacyjnych, coraz większej liczby zarejestrowanych aut, wielu oszustom wydaje się, że w masie zgłoszonych roszczeń stosunkowo łatwo można ukryć przestępstwa związane z uszkodzeniem pojazdu czy jego kradzieżą. Odnotowuje się także większą ilość zgłoszeń szkód z innych ubezpieczeń majątkowych, zwłaszcza pożarów, gdzie sumy roszczeń są bardzo wysokie, a sposób działania sprawców podpaleń niejednokrotnie jest trudny do wykrycia. Ujawniane są przypadki dotyczące wyłudzeń w innych rodzajach ubezpieczeń, w tym również w ubezpieczeniach na życie, ale stanowią one mniejszą część przestępczej działalności klientów zakładów ubezpieczeń.

Mówiąc o przestępczości ubezpieczeniowej nie należy ograniczać się wyłącznie do wskazywania przestępstw popełnianych przez klientów. Zauważyć można także pewną liczbę przypadków przestępstw popełnianych przez pracowników i współpracowników zakładów ubezpieczeń. Przestępstwa tej grupy sprawców polegają przede wszystkim na defraudacji składek ubezpieczeniowych. Występują również trudne do ujawnienia przypadki fingowania szkód materialnych i osobowych powstających przy współudziale osób pracujących na rzecz rynku ubezpieczeniowego, np. rzeczoznawców, lekarzy czy nawet funkcjonariuszy Policji. Najczęściej wystawiają oni nieprawdziwe świadectwa i opinie, które uwiarygodniają zdarzenie ubezpieczeniowe.

- Uważamy, że w społeczeństwie wyłudzenia ubezpieczeń nie są dostatecznie piętnowane, a ich sprawcy są często tolerowani. Ich zachowania, nawet w instytucjach związanych z przeciwdziałaniem przestępczości, czasami spotykają się z wyrozumiałością i bywa, że z powodu takiego społecznego przyzwolenia wyłudzający odszkodowania unikają odpowiedzialności - mówi Jerzy Wysocki, Prezes Zarządu Polskiej Izby Ubezpieczeń.

Pomocna w walce z przestępczością może się okazać budowa elektronicznych rejestrów pozwalających na łatwy dostęp do danych o osobach, przeciwko którym było prowadzone postępowanie, zakończone wyrokiem skazującym lub warunkowym umorzeniem postępowania. Podobny sposób, polegający na wykorzystywaniu informacji w celu przeciwdziałania wyłudzeniom np. pożyczek czy kredytów, funkcjonuje w sektorze bankowym. Dzięki ubiegłorocznej nowelizacji ustawy o działalności ubezpieczeniowej, zakłady ubezpieczeń mogą wymieniać pomiędzy sobą szczegółowe informacje w celu przeciwdziałania przestępczości ubezpieczeniowej. Monitorowaniem i analizowaniem zjawisk związanych z wyłudzaniem odszkodowań zajmuje się Zespół ds. Przestępczości Ubezpieczeniowej działający w Polskiej Izbie Ubezpieczeń.