Kod LEI. Kto musi go mieć?

Przeczytaj także: KDPW wprowadza kody FISN

Nowe przepisy unijne mają na celu ochronę klientów, inwestorów na rynku kapitałowym korzystających z oferowanych przez ten rynek instrumentów finansowych. Nałożone na instytucje finansowe i podmioty prawne obostrzenia są wynikiem implementacji do polskiego systemu prawnego Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (MiFIR), a także zaktualizowanej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającej dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (MiFID II).

Kod LEI

Legal Entity Identifier to w praktyce zgodny z normą ISO 17442, zbudowany z 20 znaków kod służący do identyfikacji podmiotu (osoby prawnej). Składają się na niego zarówno cyfry, jak i litery. Tak utworzony indywidualny kod LEI, nadany przez LOU (Local Operating Unit), zostaje wpisany do globalnego systemu GLEIS (Global LEI System) prowadzonego przez Komitet Nadzoru Regulacyjnego ds. LEI.

O nadanie kodu LEI trzeba wystąpić do jednej z 30 instytucji na całym świecie. Można to zrobić również w Polsce. Uprawnionym LOU na terenie RP jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW). Raz nadany osobie prawnej kod nie jest „nieśmiertelny” jak nadawany osobie fizycznej PESEL. Trzeba go odnawiać co roku. Zobowiązane do posiadania kodu podmioty nie muszą tego robić w Polsce – mogą wybrać dowolną z 30 instytucji. Jest to o tyle istotne, że każda z nich sama ustala stawki za nadanie i odnawianie LEI. Może się więc okazać, że uzyskanie go za granicą okaże się tańsze niż na terytorium RP.

Kto potrzebuje kodu LEI

Według informacji Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych kodem LEI muszą się legitymować wszystkie podmioty zobowiązane na podstawie:

• rozporządzenia EMIR (European Market Infrastructure Regulation), czyli przedsiębiorcy finansowi i niefinansowi w rozumieniu tego rozporządzenia, m.in. przedsiębiorstwa inwestycyjne, instytucje kredytowe czy zakłady ubezpieczeń zawierające transakcje pochodne na rynkach regulowanych i OTC (rynek pozagiełdowy);
• rozporządzenia MIFIR i dyrektywy MIFID II, czyli podmioty prawne zawierające transakcje na rynkach regulowanych;
• rozporządzenia CSDR (rozporządzenie w sprawie usprawnienia rozrachunku papierów wartościowych w Unii Europejskiej i w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych), czyli podmioty należące do Centralnych Depozytów Papierów Wartościowych;
• rozporządzenia SFTR (Securities Financing Transaction Regulation) – podmioty zawierające transakcje finansowane z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania.

Obowiązek posiadania kodu LEI obejmuje przede wszystkim instytucje finansowe, a więc banki, brokerów czy pośredników finansowych. Zobligowane do posiadania kodu są także fundusze emerytalne i fundusze inwestycyjne. Jeśli chodzi o podmioty niefinansowe, to będą to spółki i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Te ostatnie muszą posiadać kod LEI tylko w zakresie transakcji finansowych dokonywanych w ramach prowadzonej działalności. Te zawierane poza nią nie są bowiem objęte wspomnianym wymogiem, tak jak w przypadku transakcji dokonywanych przez nieprowadzące działalności gospodarczej osoby fizyczne.

Zakaz przeprowadzania transakcji

Procedura Legal Entity Identifier ma zapewnić spójną i jednoznaczną identyfikację osób prawnych, co zagwarantuje skuteczny nadzór nad dokonywaniem przez nie ewentualnych nadużyć rynkowych.

Jak wskazuje punkt 14 preambuły Rozporządzenia delegowanego Komisji [UE] 2017/590, „Firmy inwestycyjne powinny uzyskać LEI od swoich klientów przed rozpoczęciem świadczenia usług, które będą prowadzić do powstania obowiązków zgłaszania w odniesieniu do transakcji wykonywanych w imieniu tych klientów, i stosować przedmiotowe LEI w ich zgłoszeniach transakcji”. Co więcej, art. 13 pkt 2 rozporządzenia wyraźnie zabrania firmom inwestycyjnym świadczenia usług w imieniu klienta, jeśli ten, będąc przy danej transakcji zobowiązanym do wykazania ważnego kodu LEI, nie posiada go.

Obowiązek rejestracji

Wiele podmiotów prawnych, zwłaszcza przedsiębiorców, otrzymało od swoich banków pismo o konieczności dostarczenia indywidualnego identyfikatora LEI. Jego brak skutkuje wstrzymaniem możliwości realizacji transakcji brokerskich na rachunku. Podczas procedury aplikacyjnej przed uprawnionym do jego wydawania Local Operating Unit (LOU) wymagane jest podanie szczegółowych danych spółki, m.in. na temat osoby kontrolującej, co w kontekście struktury danej spółki niesie ze sobą szereg pytań i wątpliwości. Dlatego ci przedsiębiorcy, którzy obawiają się procesu pozyskania LEI lub nie chcą sami przez niego przechodzić, mogą zwrócić się o poradę prawną, najlepiej do kancelarii specjalizującej się w prawie spółek zagranicznych i bankowości. Rejestracji Identyfikatora Podmiotu Prawnego można dokonać w Polsce za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych lub w którymkolwiek LOU za granicą.