Ustawa o komornikach, czyli zmiany na miarę rewolucji

Przeczytaj także: Nowe zasady egzekucji komorniczej

1 stycznia 2019 r. zaczęły obowiązywać dwie nowe ustawy dotyczące pracy komorników sądowych. Są to: ustawa o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 r. (Dz. U. 2018.771) oraz ustawa o kosztach komorniczych z dnia 28 lutego 2018 r. (Dz. U. 2018.770), które zastąpiły dotychczas obowiązującą ustawę o komornikach sądowych i egzekucji z 1997 roku.

Nim ustawy weszły w życie, budziły sporo emocji zarówno w środowisku komorników jak i wierzycieli. Ci pierwsi zostali obwarowani sporymi ograniczeniami, natomiast na wierzycielach zostały wymuszone nie tylko zmiany organizacyjne, ale także te dotyczące kwestii biznesowych wśród firm windykacyjnych. Nowe ustawy mają z jednej strony likwidować liczne patologie, które są często i chętnie opisywane przez media, a z drugiej sprawić, że instytucja komornika ma zacząć działać sprawniej. Początkowo zmiany w ustawie były trudne, wywołały dużo nieufności, a także sprawiały wrażenie, że sprzyjają głównie dłużnikom. Jednak po pierwszych dwóch miesiącach jej obowiązywania, można dostrzec w niej zarówno plusy, jak i minusy.

Wykształcenie, wiek i rewir

Po zmianie przepisów komornik będzie mógł prowadzić działalność głównie na terenie swojego rewiru - czyli obszaru właściwości sądu rejonowego, przy którym działa komornik. Zmianie ulega również system prowadzenia spraw. Premia, polegająca na możliwości przyjmowaniu spraw z wyboru wierzyciela będzie możliwa dopiero w przypadku braku zaległości w prowadzeniu tych „z rewiru”, przekraczających 6 miesięcy. Z zastrzeżeniem jednak, że komornik będzie miał prawo prowadzenia tych spraw tylko w granicach apelacji. Dodatkowo, komornik nie będzie miał możliwości przyjmowania spraw z wyboru wierzyciela, gdy wpływ wszystkich spraw w danym roku przekroczy liczbę 2500, a skuteczność w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji w roku poprzednim nie przekroczy 35 proc., a także, gdy wpływ wszystkich spraw w danym roku przekroczy 5000. Jednocześnie przewidziano ułatwienia w przyjmowaniu spraw z wyboru dla komorników rozpoczynających służbę, tych którzy nie przyjęli więcej niż 1000 spraw.

Powyższe zmiany sprawiły, że wiele firm windykacyjnych korzystających dotychczas z usług dwóch czy trzech komorników, musi nawiązać z nimi współpracę, ale z każdej apelacji osobno. Wymaga to sprawnego zaplecza administracyjnego w firmie, ponieważ żaden z przedsiębiorców nie może sobie pozwolić na utratę kontroli nad prowadzonymi sprawami. W związku z tym, wielu wierzycieli posiadających wierzytelności pojedyncze z uwagi na powyższe zdecydowali się na powierzenie swoich spraw wyspecjalizowanym podmiotom.

Najnowsze przepisy na nowo regulują również kwestie związane z wykształceniem czy wiekiem komorników. Obecnie wprowadzony został wymóg, który nakazuje, aby każdy komornik posiadał wyższe wykształcenie prawnicze, które do tej pory posiadała tylko część z nich. Nowa ustawa o komornikach podnosi również granicę minimalnego wieku osoby powoływanej na to stanowisko – z 26 na 28 lat, jednocześnie obniżając górną granicę wieku komornika – z 70 do 65 lat. Znajduje to uzasadnienie w związku ze szczególnymi okolicznościami pracy komornika w terenie.

Nowa ustawa, nowe opłaty komornicze

Ustawa zmienia również wysokość opłaty komorniczej, którą dłużnik zobowiązany jest ponieść w związku z prowadzoną przeciwko niemu egzekucją. Może to stanowić swego rodzaju zachętę dla dłużnika odnośnie nawiązania ściślejszej współpracy z komornikiem.

W sprawie o egzekucję świadczeń pieniężnych komornik ściąga od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 10% wartości wyegzekwowanego świadczenia. Jeżeli jednak dłużnik, w terminie miesiąca od dnia doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, wpłaci do rąk komornika lub na jego rachunek bankowy całość lub część egzekwowanego świadczenia, komornik ściąga od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 3% wartości wyegzekwowanego (nie mniej niż 150 zł) w ten sposób świadczenia.

Jeżeli do wyegzekwowania świadczenia doszło wyłącznie wskutek egzekucji z wierzytelności, rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę lub świadczeń z zabezpieczenia społecznego albo na skutek spełnienia świadczenia przez dłużnika do rąk komornika lub na jego rachunek bankowy po upływie miesiąca od dnia doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, opłata minimalna wynosi 200 złotych. Jeżeli do wyegzekwowania świadczenia doszło w inny sposób, niż wskazany powyżej, opłata minimalna wynosi 300 złotych. Opłatę egzekucyjną za egzekucję świadczeń pieniężnych komornik ściąga wraz z egzekwowanym świadczeniem, proporcjonalnie do wartości wyegzekwowanego świadczenia.

Przed wprowadzeniem zmian wysokości tych opłat nie były jednolite i w zależności od sposoby egzekucji wynosiły:

• 8% (w razie egzekucji z wynagrodzenia za pracę, rachunku bankowego, świadczenia z ubezpieczenia społecznego, niektórych zasiłków); lub
• 15% - przy pozostałych sposobach egzekucji (np. z rzeczy ruchomych).

Wprowadzenie niższych opłat komorniczych w przypadku podjęcia działań przez dłużnika w pierwszym miesiącu od zawiadomienia należy ocenić bardzo pozytywnie również w kontekście interesu wierzyciela.

Należy pamiętać, że co do zasady opłata egzekucyjna obciąża dłużnika. Możemy jednak wyróżnić przypadki, w których opłaty komornicze obciążą nie dłużnika, a wierzyciela, który złożył do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji.

Wierzyciel zostanie obciążony opłatą egzekucyjną w następujących przypadkach:

• jeśli wierzyciel złożył wniosek o umorzenie egzekucji i nie wykazał, że ma to związek z otrzymaniem wpłaty bezpośrednio od dłużnika lub z zawarciem porozumienia z dłużnikiem dotyczącego spłaty długu – 150 zł
• jeśli wierzyciel w wyniku swojej bezczynności doprowadził do umorzenia postępowania egzekucyjnego (np. wierzyciel nie podał adresu dłużnika) – 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania;
• w razie oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub wskazania we wniosku o wszczęcie egzekucji osoby niebędącej dłużnikiem – 10 % wartości egzekwowanego świadczenia;

O ile opłata wymieniona w punkcie 2 i 3 ma swoje uzasadnienie to opłata 150 zł w sytuacji umorzenia postępowania np. w przypadku egzekucji bezskutecznej jest dotkliwa dla wierzyciela wtórnego masowego, czyli takiego, który nabył wierzytelność np. od firm pożyczkowych.

Agnieszka Baran-Płomińska, Prezes Zarządu Aforti Collections / Grupa