Są Zasady Dobrych Praktyk dla instytucji pożyczkowych

Przeczytaj także: Consumer finance potrzebuje samoregulacji

Ostatnie lata to okres dojrzewania sektora instytucji pożyczkowych. Dziś działające w tej branży firmy uzupełniają usługi oferowane Polakom przez banki i SKOK-i, proponując coraz szerszy wachlarz produktów, z których korzysta już kilka kilka milionów gospodarstw domowych.

Nie jest jednak tajemnicą, że - podobne zresztą jak ma to miejsce w innych sektorach rynku consumer finance - nadal nie brakuje obszarów działalności wymagających doskonalenia praktyk biznesowych, minimalizowania nieprawidłowości oraz ujednolicania standardów w taki sposób, aby działalność sektora pożyczek pozabankowych była zgodna nie tylko z obowiązującym porządkiem prawnym, ale również z zasadami etyki biznesu.

– Samoregulacja, rozumiana jako tzw. miękka regulacja, ma tę przewagę nad tworzeniem twardego prawa, że – choć odpowiada na wymogi etyczne – to są one bardzo praktyczne i ściśle opisane. Poprzez zobowiązanie do jej stosowania przez przedsiębiorców wchodzi ona w życie zdecydowanie szybciej niż twarde prawo. W ten sposób samoregulacja zyskuje status nie tylko wyznacznika dobrych obyczajów i rzetelności kupieckiej. Co więcej – między innymi dzięki udziałowi interesariuszy odpowiedzialnych za ochronę praw konsumenta w monitorowaniu stosowania się do niego – będąc, co prawda, nadal prawem miękkim, staje się prawem w pełni egzekwowalnym – ocenia Andrzej Roter, Prezes Zarządu KPF.

W efekcie wsłuchiwania się w głos interesariuszy rynku kredytu konsumenckiego, do obszarów wymagających samoregulacyjnej i samorządowej interwencji zaliczono m.in. przeciwdziałanie możliwości obchodzenia obowiązujących przepisów ustawy poprzez tzw. rolowanie pożyczek, doskonalenie podejścia do oceny zdolności kredytowej – w szczególności zapobieganie przekredytowaniu konsumentów oraz sytuacjom bardzo wysokich kosztów zaciągania zobowiązań kredytowych poprzez pobieranie nadmiernych opłat od konsumentów, a także zwiększenie wymagań kapitałowych wobec instytucji pożyczkowych czy adekwatność zabezpieczeń kredytów.

Odpowiedzią na te wyzwania jest wspólna inicjatywa dwóch organizacji samorządowych – Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego oraz Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych. W ramach współpracy tych organizacji powołano Zespół Roboczy ds. Zasad Dobrych Praktyk Instytucji Pożyczkowych, który ma na celu poprawę jakości praktyk biznesowych w branży. Jednym z pierwszych efektów prac Zespołu jest samoregulacja branżowa, dotycząca powyższych problemów. Co ważne, zasięg działania tych przepisów samoregulacyjnych będzie bardzo duży, bowiem przedsiębiorcy skupieni w FRRF i KPF reprezentują około 70% rynku pożyczek pozabankowych.

– Rozpoczęcie współpracy pomiędzy naszymi organizacjami, reprezentującymi ten sam sektor usług finansowych, potwierdza zdecydowaną wolę dalszej poprawy ochrony praw konsumentów. Pokazuje też nowy wymiar działalności samorządowej, bowiem to pierwszy taki przypadek zintegrowanych działań samoregulacyjnych, które dzięki wyznaczaniu wspólnych standardów wobec praktyk biznesowych Członków naszych organizacji, dużemu ich zasięgowi, ułatwią zarówno nam, samorządom, naszym interesariuszom i samym konsumentom monitorowanie i wykluczanie nierzetelnych praktyk na rynku usług pożyczkowych – twierdzi Agnieszka Wachnicka, Prezes Zarządu FRFF.

Organizacje branżowe zaproponowały w opracowanym dokumencie Zasad Dobrych Praktyk szereg rozwiązań służących poprawie praktyk biznesowych we wspomnianych powyżej obszarach wrażliwych społecznie. Wprowadzono m.in. szereg szczegółowych kryteriów, definiujących powiązania między instytucjami pożyczkowymi w celu przeciwdziałania obchodzenia przez przedsiębiorców przepisów dotyczących tzw. rolowania pożyczek. Zaadresowano też problem oceny zdolności kredytowej pożyczkobiorców, wprowadzając m.in. wymóg weryfikacji przez przedsiębiorców pożyczkowych podanego przez konsumenta dochodu w przypadku pożyczek o wartości powyżej 15 000 zł. Kolejnym elementem było zaproponowanie rozwiązania w zakresie pobierania opłat przez pośredników finansowych, nakładając na nich obowiązek całkowitego zaprzestania pobierania od konsumenta opłat za przygotowanie, oferowanie lub zawarcie umowy kredytu, a w przypadku ewentualnego pobrania takich opłat – nakaz zaraportowania informacji o tym fakcie oraz o wysokości pobranej opłaty do pożyczkodawcy. Uregulowano również kwestię zabezpieczeń pożyczek, wprowadzając obowiązek ich adekwatności w stosunku do całkowitej kwoty pożyczki (wartość zabezpieczenia nie powinna przekraczać 2-krotności całkowitej kwoty do zapłaty). Wreszcie, wprowadzono obostrzenia związane z kapitałem zakładowym instytucji pożyczkowych, zobowiązując je do podwyższenia tego kapitału do poziomu minimum 500 000 zł – do 31 grudnia 2020 r. oraz do minimum 1 000 000 zł – do 31 grudnia 2022 r. (wobec 200 000 zł wymaganych przez Ustawę o kredycie konsumenckim).

Niezależnie od opracowanego dokumentu FRRF i KPF podjęły prace zmierzające do opracowania kompleksowego zbioru zasad dobrych praktyk dla instytucji pożyczkowych. Obie organizacje planują także kontynuację prac w celu rozszerzenia samoregulacji na inne kwestie związane z funkcjonowaniem tej wrażliwej społecznie branży oraz stworzenie samorządowego mechanizmu nadzoru nad stosowaniem zasad dobrych praktyk przez instytucje pożyczkowe, które zadeklarują ich przyjęcie.

– Inicjatywa samoregulacji, której przejawem są zaproponowane w opracowanym przez FRFF i KPF dokumencie rozwiązania, stanowi wyraz dojrzałości branży pożyczkowej oraz gotowości wzięcia odpowiedzialności za kształtowanie odpowiednich postaw uczestników rynku – podkreśla Andrzej Roter, Prezes Zarządu KPF. – Naszą intencją jest to, by wypracowane zasady dobrych praktyk w sposób możliwie najbardziej precyzyjny opisywały normy postępowania instytucji pożyczkowych, a tym samym nie pozostawiały swobody interpretacyjnej oraz aby ich stosowanie poddawało się ocenie i planowanym mechanizmom sankcyjnym.