Likwidacja LIBOR – konsekwencje dla umów kredytowych powiązanych z kursem CHF

Przeczytaj także: Jak frankowicze przeżyli 2017 rok?

W ostatnim czasie głośno jest w mediach na temat owej stawki referencyjnej, a to z uwagi na fakt, iż coraz częściej pojawiają się głosy, iż stawka ta ma przestać obowiązywać. Organy brytyjskiego nadzoru wskazują wprost, iż LIBOR będzie wspierany jedynie do końca 2021 r., co z całą pewnością nie pozostanie bez wpływu na kredytobiorców posiadających kredyty powiązane z kursem waluty obcej. Brak ustalenia owej stopy procentowej LIBOR spowoduje bowiem, iż nie będzie możliwe wyznaczanie rynkowe poziomu oprocentowania międzybankowych pożyczek, a w rezultacie niemożliwym także stanie się wyliczanie oprocentowania kredytów hipotecznych powiązanych z kursem waluty obcej CHF.

Niewątpliwie banki udzielające kredytów opartych o przedmiotowy wskaźnik winny podjąć stosowne działania celem uregulowania kwestii dalszego wykonywania umów przez strony na wypadek zaprzestania określana stawki referencyjnej LIBOR.

Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszu inwestycyjnego i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 tzw. rozporządzenie BMR, wprowadziło wymóg, iż każdy podmiot nadzorowany stosujący wskaźnik referencyjny powinien sporządzić na piśmie i zachować rzetelne plany określające działania, które podjęte zostaną na wypadek istotnych zmian lub zaprzestania opracowywania danego wskaźnika referencyjnego. Te plany powinny zostać uwzględnione w stosunkach umownych z klientami. Cały problem tkwi jednak w tym, iż owo rozporządzenie weszło w życie dopiero 1 stycznia 2018 r. Tymczasem kredyty powiązane z kursem waluty obcej popularne były w Polsce wiele lat temu i co do zasady banki konstruując zapisy umów nie przewidywały, iż może dojść do likwidacji owego wskaźnika. Jedynym wyjątkiem jest obecny Getin Noble Bank S.A., w przypadku którego w umowach dawnego Getin Banku S.A. w Katowicach – DOM Oddział w Łodzi znalazły się wprost zapisy dotyczące skutków likwidacji stawki LIBOR i co za tym idzie określenia przez bank nowego wskaźnika, na podstawie którego możliwe będzie wyliczanie oprocentowania kredytu. Zdecydowana większość umów kredytowych nie posiada jednak żadnych uregulowań w przedmiotowym zakresie, co spowodowało, iż rozpoczęła się ożywiona dyskusja na temat skutków, jakie wywrze dla możliwości dalszego wykonywania umowy zaprzestanie publikacji wskaźnika LIBOR.

Zdaniem sędziego Piotra Bednarczyka z Sądu Okręgowego w Warszawie, który odniósł się do przedmiotowej kwestii na gruncie wydanych przez siebie wyroków w sprawach frankowych, likwidacja wskaźnika LIBOR może doprowadzić nawet do uznania, iż doszło wygaśnięcia umów kredytowych z uwagi na następczą niemożliwość świadczenia stron w rozumieniu art. 475 kc. Dotyczy to zwłaszcza umów oferowanych dawny Polbank (obecnie Raiffeisen) oraz Bank BPH, w przypadku których już w chwili obecnej istnieją uzasadnione wątpliwości co do możliwości ich wykonywania przez strony. W umowach tych mechanizm indeksacji definiowany był w oparciu o bieżące kursy z tabeli banku oraz oprocentowanie według stawki LIBOR dla franka szwajcarskiego ustalanej przez Brytyjskie Stowarzyszenie Bankowców (BBA). Stowarzyszenie to od lutego 2014 r. nie ustala już jednak stawki LIBOR. Od tego czasu jego wyznaczaniem zajmuje się ICE Benchmark Administration (IBA). Teraz to ten podmiot posiada tymczasowe uprawnienia administratora wynikające z rozporządzenia BMR. Nie ma więc podmiotu, który zgodnie z treścią umów kredytowych uprawniony był wyłącznie do określania wskaźnika umownego, co w konsekwencji oznacza, iż nie jest możliwe określenia wysokości należnego na rzecz banku wynagrodzenia w postaci należnych na jego rzecz odsetek.

Z całą więc pewnością perturbacje związanie ze stawką referencyjną LIBOR będą miały dalekosiężny wpływ na kredytobiorców spłacających kredyty powiązanie z kursem waluty obcej CHF, nie wykluczone, że z korzyścią dla osób dochodzących określonych roszczeń od banków. Nie można bowiem wykluczyć, iż w sytuacji zaprzestania funkcjonowania wskaźnika LIBOR, gdy problem wprowadzenia nowego wskaźnika nie zostanie w żaden sposób uregulowany, czy to w ramach działań ustawodawczych, czy też w ramach stosownych porozumień stron umowy, umowy mogą zostać uznane za nieważne, z uwagi na brak możliwości ich dalszego wykonywania przez strony.