Oszczędzanie pieniędzy. Czy, ile i na co odkładamy?

Przeczytaj także: Finanse gospodarstw domowych w III kw. 2019

Najnowsza odsłona cokwartalnego badania ZPF i IRG SGH dowodzi istotnego powiększenia się rzeszy Polaków, którzy przewidują z dużą lub dość dużą dozą prawdopodobieństwa, że w nadchodzącym roku uda im się coś zaoszczędzić. Takiej odpowiedzi udziela już 30,2% badanych. Równocześnie kurczy się rzesza tych, którzy nie formułują żadnych planów w zakresie oszczędzania - dziś jest ich 18,4%, przed rokiem odsetek ten sięgał 27,3%. Wśród pesymistów dostrzegalne stało się również przesunięcie do „znikomego” prawdopodobieństwa, co również należy uznać za poprawę.

Skąd biorą się tak dobre przewidywania w zakresie oszczędzania pieniędzy? Są one przede wszystkim efektem przekonania, że obecna sytuacja ekonomiczna naszego kraju stwarza klimat do gromadzenia środków. Taką opinię formułuje 46% respondentów – o 5 p.p. więcej niż przed rokiem.

Polskie gospodarstwa domowe coraz lepiej oceniają także swoją obecną sytuację finansową. Odsetek tych, którzy wpadają w długi wyniósł w III kwartale 2019 r. 5,3% wobec 7,6% przed rokiem. Odsetek gospodarstw domowych które „nieco oszczędzają” jest na wysokim poziomie – dziś to 49,3% (wobec 48,8% przed rokiem). Odsetek tych, którzy „dużo oszczędzają” wyniósł ok. 3,8%. Łącznie więc 53% respondentów deklaruje zdolność do oszczędzania (przed rokiem 51,4%). Co ciekawe, odsetek tych, którzy oceniają, że przejadają oszczędności, lekko zwiększył się w stosunku do wskazań sprzed roku. Dziś to 10,2%, a przed rokiem – 9%.

– W świetle wyników obecnego badania w zakresie oceny klimatu do oszczędzania pieniędzy, jak i salda w zakresie zbilansowania bieżących dochodów i wydatków gospodarstw domowych, które wzrosło czwarty kwartał z rzędu (po korekcie w połowie ubiegłego roku), należy oczekiwać, że coraz więcej gospodarstw będzie oszczędzać i będą one zwiększać swoje oszczędności – prognozuje dr Sławomir Dudek z IRG SGH.

Wśród oszczędzających dominują gospodarstw domowe, które odkładają mniej niż 10% dochodów. Jest ich dziś około 40% (wobec 51% w analogicznym okresie roku 2018). Drugą grupą są respondenci odkładający między 10 a 20% dochodów i jest ich ok. 36,9%, zaś tych, którzy mogą odkładać ponad 20% jest około 23,1%. Średnia szacowana stopa oszczędności to około 14,0% dochodów (wobec 11,8% przed rokiem).

Istotne zmiany w rankingu celów oszczędzania pieniędzu

Respondentom deklarującym duże lub bardzo duże prawdopodobieństwo zaoszczędzenia pieniędzy w perspektywie najbliższego roku zadano także pytanie o cele oszczędzania. Wśród motywów gromadzenia oszczędności, najczęściej wskazywaną w III kwartale br. opcją był wypoczynek – ponad 42% respondentów. Wskazywanym jako drugi celem był remont (ok. 39%), zaś kolejnym – zakup drobnych dóbr trwałych (ok. 34%). W dalszej kolejności uplasował się zakup samochodu – ten cel wskazuje ponad 23% respondentów. W przypadku wszystkich powyższych motywów w ostatnich dwóch badaniach zanotowano istotne wzrosty popularności. Kolejnym motywem były wydatki na bieżącą konsumpcję (ok. 18%) i w średnim terminie tutaj obserwujemy tendencję spadkową. Również w przypadku wydatków mieszkaniowych zanotowano lekki spadek popularności do ok. 12%. Chęć oszczędzania na emeryturę wskazuje około 11% respondentów, ale tu obserwujemy wzrost (przed rokiem było to 9,1%). Znacząco zmalała zaś grupa osób, które planują oszczędności, lecz bez specjalnego przeznaczenia – obecnie to ok. 14% (wobec prawie 26% przed rokiem).

– Wyniki uzyskane w III kwartale br. wskazują, że rośnie nasza zdolność do oszczędzania. Otwarte pozostaje jednak pytanie o formy oszczędzania, wybierane przez respondentów. Z różnych wskazań wynika, że te najprostsze, czyli rachunki i depozyty bankowe. Dane z systemu bankowego pokazują dramatyczny wręcz spadek depozytów terminowych, a wzrost środków na rachunkach i lokatach krótkoterminowych. Giełda od 2014 roku nie może pochwalić się hossą, co w zderzeniu ze wzrostem indeksów na innych rynkach wskazuje jej marginalne znaczenie. Z kolei widoczny w badaniu wzrost oszczędności na emeryturę jest być może początkiem tendencji, a nie reakcją na alarmistyczne komunikaty odnośnie przyszłych emerytur – komentuje dr Mirosław A. Bieszki, Doradca Ekonomiczny ZPF.