Zabezpieczenie roszczeń w sprawach frankowiczów

Przeczytaj także: Sankcja kredytu darmowego przy kredycie konsumenckim a kredyty frankowe

Stale wydłużający się czas rozpoznawania przez sądy sporów frankowiczów spowodował, iż prawnicy zaczęli szukać rozwiązań prawnych pozwalających na uwolnienie swoich klientów od obowiązku spłaty rat kapitałowo – odsetkowych na rzecz banku bez konieczności czekana na prawomocne rozstrzygnięcie ze strony sądu. Instytucją, która idealnie wpisuje się w ten model działania i pozwala na wstrzymanie dalszych płatności na rzecz banku na czas trwającego procesu jest postępowanie zabezpieczające.

Zgodnie z treścią art. 730 § 1 kpc w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia, przy czym stosownie do treści art. 7301 § 1 kpc udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w jego udzieleniu. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, określony przepisem art. 7301 § 2 kpc, istnieje zaś wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Istotne jest, o czym stanowi art. 730 § 2 kpc, iż zabezpieczenie możliwe jest zarówno przed wszczęciem postępowania jak i w jego toku.

Warunkiem udzielenia zabezpieczenia jest, jak wynika z powyższego, kumulatywnie zaistnienie wskazanych przesłanek, to jest uprawdopodobnienie roszczenia oraz uprawdopodobnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Brak uprawdopodobnienia jednej z obligatoryjnych przesłanek jest wystarczającym do oddalenia wniosku.

Należy pamiętać, iż uprawdopodobnienie nie jest tożsame z udowodnieniem, wymaganym dla pozytywnego rozstrzygnięcia meritum sprawy. Roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli istnieje znaczna szansa jego istnienia i uwzględnienia przez sąd. Wymóg uprawdopodobnienia roszczenia wiąże się z koniecznością uprawdopodobnienia faktów, z których jest ono wywodzone. Istotą postępowania zabezpieczającego jest bowiem to, że sąd dokonuje jedynie wstępnej analizy dostarczonego przez wnioskodawcę materiału dowodowego.

Osiągnięcie celu postępowania w rozumieniu art. 7301 § 2 kpc wiązać należy z rodzajem ochrony prawnej, której udziela żąda strona. O istnieniu podstawy zabezpieczenia można więc mówić wtedy, gdy bez zabezpieczenia ochrona prawna udzielona w merytorycznym orzeczeniu w sprawie okaże się niepełna. W przypadkach gdy żądana ochrona prawna polega na ukształtowaniu prawa lub stosunku prawnego, chodzi zazwyczaj o wyeliminowanie sytuacji, w których ochrona zapewniana przez orzeczenie sądu przychodzi zbyt późno, w wyniku czego udaremnione zostają jej skutki. Celem zabezpieczenia jest wówczas zapewnienie skuteczności przyszłego orzeczenia.

W sprawach kredytów frankowych sądy coraz częściej uwzględniają wnioski o udzielenie zabezpieczenia. Warto wskazać chociażby na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie XXV Wydział Cywilny z dnia 6 sierpnia 2019 r. w sprawie XXV C 355/18, postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie XXV Wydział Cywilny z dnia 26 maja 2020 r. w sprawie XXV C 1651/20, postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu XVIII Wydział Cywilny z dnia 10 stycznia 2020 r. w sprawie XVIII C 2186/19, czy też postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu XII Wydział Cywilny z dnia 9 kwietnia 2020 r. w sprawie XII C 174/20. Najczęściej wnioski o udzielenie zabezpieczenia uwzględniane są przez sądy w sytuacji, gdy istnieją podstawy do uznania zawartej przez strony umowy za nieważną, a konsument spłacił już na rzecz banku nominalną kwotę udzielonego mu przez bank kredytu.

Zdarzają się jednak przypadki udzielenia zabezpieczenia również w sytuacji, gdy suma dokonanych na rzecz banku wpłat nie przekracza jeszcze kwoty otrzymanego kredytu, choć takich na chwilę obecną nie jest wiele. Podstawą do uwzględnienia wniosku o udzielenie zabezpieczenia jest okoliczność, iż brak unormowania praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania mógłby w takiej sytuacji narazić konsumentów na straty finansowe. Skoro istnieje duże prawdopodobieństwo uznania zawartej przez strony umowy za nieważną, to dalsze uiszczanie przez kredytobiorcę rat kapitałowo – odsetkowych może doprowadzić do znacznego obciążenia jego majątku i bezpodstawnego wzbogacenia banku, zwiększając skalę rozliczeń w przypadku stwierdzenia nieważności umowy co, mając na uwadze sytuację finansową niektórych banków, czy też skalę roszczeń wysuwanych przez frankowiczów, może przyczynić się do braku możliwości odzyskania, po kilku latach procesu, bezpodstawnie pobranych przez bank środków. Powyższa argumentacja coraz częściej trafia do sędziów orzekających w sprawach kredytów frankowych, co widoczne jest wydawanych pozytywnych rozstrzygnięciach w przedmiocie składanych wniosków o udzielenie zabezpieczenia. Zabezpieczenie poprzez wstrzymanie dokonywania spłat rat kapitałowo – odsetkowych w połączeniu z zakazem złożenia przez bank oświadczenia woli o wypowiedzeniu łączącej strony umowy jest coraz częściej uznawane przez sądy za uzasadnione i zgodne z celem przepisów o zabezpieczeniu roszczeń. Celem zakazu wypowiedzenia przez bank umowy jest zapobieżenie ewentualnym niekorzystnym konsekwencjom, jakie mogłyby wyniknąć z faktu wstrzymania płatności kolejnych rat kapitałowo – odsetkowych. W świetle bowiem zapisów umów kredytowych zaprzestania spłaty rat na rzecz banku stanowi podstawę do wypowiedzenia umowy.

W sprawach dotyczących kredytów frankowych warto występować o udzielenie zabezpieczenia jeszcze z jednego powodu. Rozstrzygnięcie wydane przez sąd w następstwie rozpoznania złożonego wniosku może, nawet jeżeli sąd wniosku nie uwzględni, stanowić istotną wskazówkę, jak sędzia wyznaczony do rozpoznana sprawy widzi problem frankowiczów i czy podziela argumenty dotyczące wad prawnych umowy. Uzyskana odpowiednio wcześnie wiedza na temat poglądów sędziego w sprawie może umożliwić przyjęcie odpowiedniej strategi procesowej i podjęcie stosownych kroków celem doprowadzenia sprawy mającej na celu unieważnienie lub odfrankowienie umowy do pozytywnego zakończenia.