Polskie banki: jakie wyzwania w 2021 roku?

Przeczytaj także: Digitalizacja banków nabiera tempa. Koniec tradycyjnej bankowości?

Wprawdzie przyspieszoną pandemią digitalizację sektora bankowego można bez wątpienia uznać za plus, to jednak nie sposób nie wspomnieć, że minione 12 miesięcy nie były dla banków łatwe. Wyzwaniem okazało się m.in. stawienie czoła zawirowaniom gospodarczym, niskim stopom procentowym, czy kolejnym wyrokom TSUE. Jak można się domyślić, konsekwencje tego odczuwalne będą również w bieżącym roku.

Zdaniem NBP, całkiem prawdopodobne jest to, że 2021 rok sektor bankowy zakończy pod kreską. Podobny scenariusz nakreśla Związek Banków Polskich w swoich przewidywaniach na koniec 2020 r., utrzymując, że możliwa strata netto całego sektora może sięgnąć od 4,5 mld zł do blisko 10 mld zł.

Eksperci Alior Banku wskazują na 6 największych wyzwań dla sektora bankowego.

1. Banki muszą sprostać nowym oczekiwaniom klientów

Główne czynniki determinujące zmiany w bankowości będą dotyczyć nowych oczekiwań klientów i ich podejścia do usług. Wiąże się to z rozwojem zdalnych kanałów obsługi i coraz częściej współpracą z zewnętrznymi dostawcami. Możemy to zaobserwować na przykładzie rozwoju aplikacji mobilnych. Liczba i zakres usług, jakie się w nich znajdują, daleko wykraczają już poza ramy tradycyjnie rozumianej bankowości.

W 2020 roku banki w tym Alior Bank konsekwentnie rozwijały kanały cyfrowe. Praca nad rozwiązaniami, które ułatwiają zdalne bankowanie klientom to priorytet, który w czasie pandemii stał się koniecznością. Cyfrowe przyspieszenie, jakie w ostatnich miesiącach obserwowaliśmy, jest potwierdzeniem potencjału i kompetencji zespołu w zakresie rozwoju nowych technologii i nowoczesnej bankowości – mówi Katarzyna Dziwulska, Dyrektor Zarządzająca Pionem Sprzedaży KI. Trendy będą więc zmierzać w kierunku znaczących zmian technologicznych. Pandemia wyraźnie pokazała, że są one nieodzownym elementem funkcjonowania sektora bankowego i będą przenikać większość procesów zachodzących w organizacjach.

2. Zapotrzebowanie na nowe finansowanie

Znaczny wpływ na sektor bankowy w 2021 r. prawdopodobnie będzie mieć także rosnąca skala zapotrzebowania na nowe finansowanie – zarówno po stronie konsumentów, jak i przedsiębiorstw. Pomimo prognoz dotyczących odbicia gospodarczego, w nowym roku sektor bankowy nadal będzie odczuwał skutki pandemii i utrzymujących się niskich stóp procentowych.

Wiele, z punktu widzenia klienta, będzie więc zależeć od polityk kredytowych banków. Ich zasady, w tym badanie zdolności kredytowej, korespondują z bieżącą i przewidywaną sytuacją gospodarczą. W przypadku większości głównych produktów kredytowych w 2020 r. rynek odnotował spadki sprzedaży spowodowane mniejszym popytem oraz zaostrzeniami polityki ryzyka.

W przyszłości banki z jeszcze większą ostrożnością będą udzielać kredytów konsumpcyjnych. Sytuacja klienta oraz jego zdolność do spłacania zadłużeń będzie jeszcze ściślej weryfikowana. Już teraz na rynku można zauważyć zaostrzenie kryteriów oceny zdolności kredytowej w przypadku kredytów hipotecznych. Ocena ta, ze względu na brak stabilności, będzie jeszcze trudniejsza.

Alior Bank będzie w tym aspekcie konsekwentnie realizował swoją politykę, której celem jest stabilny wzrost przy zachowaniu ostrożnego podejścia do kredytowania i stopniowej zmiany struktury portfela kredytowego, tak aby stał się mniej podatny na zaburzenia makroekonomiczne. Dotyczy to zarówno kredytów detalicznych, jak i tych kierowanych do przedsiębiorstw – mówi Tomasz Miklas, Dyrektor Departamentu Ryzyka Kredytowego Klienta MSP.

W 2021 roku istotne będzie elastyczne dostosowywanie polityki kredytowej do zmieniających się warunków otoczenia, tak aby ograniczać ryzyko zapewniając odpowiedni wzrost przychodów. Takie podejście Alior Bankowi zapewni wyjście z trudności, jakie zaistniały w wyniku pandemii, a w dłuższej perspektywie pozwoli na umocnienie jego pozycji w polskim sektorze bankowym.

3. Sytuacja makroekonomiczna

Z punktu widzenia gospodarki w nowym roku kluczowa będzie sytuacja na rynku pracy oraz inwestycji. Nie można zapomnieć, że 2020 r. oznaczał wejście w recesję już od II kwartału. Ograniczenie aktywności gospodarczej – lockdown – spowodowało pogorszenie konsumpcji prywatnej ze względu na restrykcje społeczne ale i wyraźne ograniczenie inwestycji. Rok 2020 może się w związku z tym zakończyć recesją przekraczającą 3 proc. r/r. Ekonomiści podkreślają jednak, że kolejne kwartały dają potencjał do odbicia gospodarczego, pod warunkiem opanowania sytuacji związanej z rozwojem pandemii.

Wzmożonej konsumpcji sprzyjać będzie względnie mocny rynek pracy, który w 2021 roku powinien dodatkowo zacząć reagować na wzrost zapotrzebowania na siłę roboczą ze strony rozkręcającej się gospodarki. Po stronie inwestycji, choć formułowanie dziś prognoz obarczone jest wysokim ryzykiem, to spadek niepewności przedsiębiorców co do rozwoju sytuacji ekonomicznej w przyszłości daje podstawy do szacunków, że dynamika inwestycji przyspieszy od połowy nowego roku. Szansą na wzmożone działania w tym zakresie w kolejnych latach jest również nowa perspektywa budżetu unijnego wraz ze środkami z funduszu na odbudowę. Oczekujemy, że PKB w 2021 r. wzrośnie o 3,8 proc. r/r. – mówi Agata Filipowicz-Rybicka, Główny Ekonomista Alior Banku.

4. Możliwe odbicie zysków sektora bankowego?

Zakres poprawy sytuacji gospodarczej pozostaje niepewny, a stopa bezrobocia na początku roku może rosnąć. Wysokość rezerw trudno prognozować z wielu powodów. W przypadku kiedy dywidendy z bieżących zysków znowu będą wstrzymane, banki zawiążą więcej rezerw teraz, aby oczyścić sobie pole do dobrego wyniku w 2021 r. lub nawet rozwiązać wtedy część rezerw, żeby wypłacić większą dywidendę w 2022 r. z wyższego zysku za 2021 r.

Ponadto, banki, w szczególności te, które stosowały dotychczas bardziej liberalną politykę w odniesieniu do odpisów związanych pandemią, będą musiały uwzględnić te zagadnienia w swoich decyzjach o tworzeniu odpisów i rezerw. Poprawa parametrów gospodarczych przekłada się natomiast na spadek ryzyka niespłacanych kredytów. Tym samym można mieć nadzieję, że skala rezerw i odpisów będzie niższa.

Alior Bank jeszcze przed rozwojem pandemii dokonał w zakresie ryzyka przeglądu portfela klienta biznesowego i zaktualizował swoją politykę kredytową. Nowe kryteria ryzyka mają już zastosowanie w stosunku do wszystkich oferowanych produktów w każdym segmencie. W rezultacie po znacznym wzroście kosztów ryzyka w II kw. 2020 roku, w III kwartale br. Alior Bank odnotował powrót do typowych dla siebie poziomów. Porównując kwartał do kwartału zmniejszyły się one o 68 proc., z 915 mln zł w II kw.’20 do 289 mln zł w III kw.’20. – mówi Tomasz Miklas, Dyrektor Departamentu Ryzyka Kredytowego Klienta MSP.

5. Konsekwencje wyroku TSUE ws. kredytów frankowych

Dodatkowo wpływ na poziom rezerw miał niekorzystny dla sektora rozwój sądowej sytuacji związanej z portfelami kredytów we frankach szwajcarskich. Po wyroku TSUE z 2019 roku znacznie zwiększyła się liczba pozwów kierowanych do sądów przez kredytobiorców i odsetek rozstrzygnięć niekorzystnych dla banków. Odpisy frankowe mogą doprowadzić do przejściowego wystąpienia strat w sektorze bankowym, ale nie powinno to zagrozić stabilności systemu bankowego.

Dominującą formą rozwiązywania spornych kwestii w sprawach dotyczących kredytów frankowych pozostaje orzecznictwo sądowe. Niewątpliwie zwiększenie się liczby pozwów w tym zakresie wsparte przez wyspecjalizowane kancelarie prawne, stało się dziś realnym zagrożeniem dla wyników banków, które najczęściej udzielały takich kredytów – mówi Agata Filipowicz-Rybicka, Główny Ekonomista Alior Banku.

Nowe światło na sprawę klientów posiadających kredyt we frankach i banków rzuca ostatnia propozycja KNF, zgodnie z którą rozwiązanie powinno uwzględniać zarówno interesy klientów, jak i bezpieczeństwo sektora. Regulator proponuje, aby potraktować kredyty frankowe jak złotowe, oprocentowane według odpowiedniej stopy WIBOR powiększonej o stosowaną historycznie dla takich kredytów marżę. Trudno jednak dziś szacować, jaki wpływ na wyniki sektora będzie miał przedstawiony pomysł. Na ten moment wymaga on jeszcze konsultacji i doprecyzowania.

6. Cyberbezpieczeństwo i sprawność systemów

2020 rok to czas przyspieszenia cyfrowego. Usprawnienia dotyczyły zarówno oferty dla klientów, jak i funkcjonowania samych organizacji. Wraz z popularyzacją zdalnych kanałów bankowości rośnie zaangażowanie w rozwój technologii i rozwiązań, które mają zapewniać bezpieczeństwo instytucjom finansowym oraz ich klientom. To wyzwanie zarówno dla całego sektora, jak i poszczególnych banków, które coraz lepiej radzą sobie z cyberzagrożeniami – mówi Grzegorz Jasiulewicz, Dyrektor Departamentu Cyberbezpieczeństwa.

Oprócz najwyższej jakości zabezpieczeń kluczowe zadanie w tym procesie pełni edukacja, w szczególności z zakresu bezpiecznego korzystania z internetu. Oszuści wciąż tworzą nowe sposoby wyłudzania danych, często opierając się na socjotechnice i wykorzystując ludzką wrażliwość i empatię. Ciągłość i bezpieczeństwo biznesowe zależeć będą od wykorzystywania nowych technologii, dlatego niezbędny jest ich stały rozwój i kolejne inwestycje w rozwiązania, które będą miały na cele zwalczać cyberataki.