Firmy pożyczkowe: realna poprawa sprzedaży pożyczek czy tylko pozory?

Przeczytaj także: Firmy pożyczkowe na potężnym minusie. Co 4. zniknęła z rynku

Jak się okazuje, w marcu 2021 r. firmy pożyczkowe udzieliły finansowania na kwotę o 10,1 proc. wyższą niż w marcu 2019, a także o 10,2 proc. wyższą niż w lutym poprzedniego roku. I wprawdzie wyniki są niewątpliwie lepsze, to jednak o przełomie na rynku mówić jest jeszcze za wcześnie. Wzrosty są bowiem wynikiem niskiej bazy - to przecież w marcu 2020 r. pojawiły się pierwsze perturbacje spowodowane rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2.

Ponadto w tym roku marzec miał 23 dni robocze w porównaniu do 20 dni w lutym, a to z kolei sugeruje, że zaobserwowane wzrosty względem poprzedniego miesiąca są efektem wyłącznie statystycznym. Biorąc jednak pod uwagę szczyt kolejnej fali zachorowań na COVID-19, z jakim mieliśmy do czynienia właśnie w marcu 2021 r., rynek pożyczek okazał się relatywnie odporny na tę sytuację.

Wahania w liczbie odpytań

Średniotygodniowa liczba zapytań o raport BIK w marcu 2021 r. wyniosła blisko 70 tysięcy, czyli zdecydowanie więcej niż w analogicznym okresie zeszłego roku, gdy liczba ta nie przekraczała 50 tys. oraz więcej niż w marcu 2019 r., gdy liczba odpytań w bazie BIK kształtowała się na poziomie około 60 tysięcy. Nieco inne dane prezentuje baza CRIF, według której liczba odpytań w bazie jest trwale niższa o około 1/3, co przedstawia poniższy wykres. Uwagę zwraca wartość z tygodnia rozpoczynającego się 29 marca, kiedy liczba odpytań była o 6,4 proc. wyższa niż w analogicznym tygodniu w 2020 roku. Jest to jednak efekt statystyczny.

W kolejnych tygodniach, gdy porównywane będą okresy najgłębszego załamania na rynku pożyczek (kwiecień 2020 r.), dynamiki powinny być znacznie wyższe. Porównując jednak odczyty z rokiem 2019, widać stagnację.
Ponownie podkreślamy, że rozbieżności w bazach BIK i CRIF mogą wynikać z przyjętej metodologii raportowania – dane CRIF opierają się na jednorodnej grupie porównawczej.

Pozorna poprawa sprzedaży

Według bazy CRIF rynek w marcu 2021 r. odnotował wzrost wartości udzielonych pożyczek o 10,2 proc. m/m, co jest wynikiem wzrostu liczby udzielonych pożyczek (o 10,6 proc. m/m) oraz delikatnego spadku średniej wartości pożyczki (o 0,3 proc. m/m). Gdy jednak weźmiemy pod uwagę różnicę w dniach roboczych (marzec miał ich 23 wobec 20 dni w lutym) okaże się, że branża efektywnie udzieliła pożyczek o wartości 4,2 proc. niższej niż w lutym. Do podobnych wniosków dojdziemy, analizując raporty BIK – branża odnotowała wzrost w relacji rok do roku, ale wciąż nie są to poziomy obserwowane dwa lata temu.

Zarówno dane o wartości przyznanych pożyczek, jak również o liczbie sprzedanych pożyczek w ostatnich dwóch tygodniach marca pokazują wysokie, dwucyfrowe wzrosty w relacji rok do roku (+51 proc. w liczbie udzielonych pożyczek w ostatnim tygodniu marca oraz +38,8 proc. w wartości udzielonego finansowania). Gdy jednak porównamy ostatnie tygodnie marca do analogicznych tygodni w 2019 roku, okaże się, że spadki w dalszym ciągu przekraczały w marcu 12,1-15,4 proc. w zależności od tygodnia w ujęciu liczbowym oraz 21,9-28,5 proc. w zależności od tygodnia w ujęciu wartościowym.

Jak widać na wykresie dotyczącym wartości udzielonego finansowania, odczyt w ostatnim tygodniu marca br. uległ nawet pogorszeniu. Wzrosty rok do roku są więc efektem wyłącznie statystycznym, gdyż to właśnie w drugiej połowie marca 2020 roku rozpoczęło się pandemiczne zmieszanie i wprowadzono pierwszy „lockdown”. Efekt niskiej bazy z poprzedniego roku, zakładając stabilizację wartości sprzedanych pożyczek w kolejnych miesiącach na poziomie marca br., będzie działał niemal do ostatnich miesięcy 2021 roku.




Średnia wartość pożyczki udzielonej w marcu 2021 r. zamknęła się kwotą 3115 zł, czyli tak jak w zeszłym miesiącu zachowywała się stabilnie (-0,3 proc. m/m). Odczyty w ciągu miesiąca utrzymywały się na zbliżonym poziomie względem analogicznego okresu ubiegłego roku poza ostatnim tygodniem miesiąca, kiedy odczyt obniżył się do 92,0 proc. wartości ubiegłorocznej.

Dane za marzec 2021 r. odniesione do danych ze średniego tygodnia lutego, potwierdzają tezę, że rynek pożyczkowy nie zareagował zbyt gwałtownie na kolejną falę zachorowań na COVID-19. Przypomnijmy, że ostatni tydzień lutego wskazywał na osłabienie aktywności, podobnie stało się w pierwszym tygodniu marca. Kolejne tygodnie przyniosły jednak stabilizację. Dane sugerują więc, że sektor instytucji pożyczkowych, podobnie jak wiele innych gałęzi gospodarki, „oswoił się” z wirusem.

Z uwagi na model raportowania przez firmy pożyczkowe danych nt. liczby odrzucanych aplikacji o pożyczki, należy mieć na uwadze, że dane z ostatnich czterech tygodni ulegną korekcie. Z tego względu jako ostatni miarodajny odczyt należy potraktować tydzień rozpoczynający się 22 lutego, który pokazuje odczyt na poziomie 42,5 proc. Wskaźnik jest więc na nieco niższym poziomie niż notowane w tygodniach styczniowych, ale też wyższy niż notowane w 2. półroczu 2020 r. (34,5-40,6 proc.).

Efekt powtarzających się „fal” COVID-19 jest zatem widoczny w wyżej prezentowanych danych, natomiast ich wpływ nie jest tak silny, jak miało to miejsce w miesiącach marzec-kwiecień ubiegłego roku. W ostatnich miesiącach mieliśmy do czynienia z pogarszaniem się wskaźnika, choć większa część lutego sugeruje jednak stabilizację. Ostatnie rzetelne dane nie obejmują jednak tygodni, w których nasilenie zachorowań było największe, sugerując się natomiast pozostałymi danymi, nie spodziewamy się gwałtownego pogorszenia odczytów. Interesujące będą kolejne dane dotyczące poziomu odrzuceń.

Liczba firm ponownie bez zmian

Według danych CRIF liczba aktywnych firm pożyczkowych, czyli takich, które w analizowanym okresie udzieliły choć jednej pożyczki nie zmieniła się względem lutego, kiedy wyniosła 38 podmiotów. Podobnie bez zmian pozostała liczba podmiotów działających w segmencie odroczonych płatności (BNPL – buy now, pay later), tj. 3 firmy. W całościowym obrazie rynku, takie podmioty w ostatnich miesiącach zaznaczyły swoją obecność, dołączając do systemów wymiany informacji kredytowej, z jakich korzystają firmy pożyczkowe, również w bazie CRIF. Z tego też względu, ich obecność poprawiła statystykę aktywnych podmiotów.

Podsumowanie

W marcu nie zaobserwowaliśmy załamania rynku, lecz lekkie spowolnienie obserwowane w dwóch z kilku ostatnich tygodni, co sugeruje, że trzecia fala pandemii miała ograniczony wpływ na bieżącą kondycję branży. Na dalszą sytuację w sektorze duży wpływ będzie miał koszt ryzyka kredytowego – niewykluczone, że sytuacja w gospodarce ulegnie pogorszeniu wraz z wygaśnięciem programów rządowej pomocy z tzw. Tarczy finansowej. Z kolei ewentualne znoszenie obostrzeń pandemicznych w życiu społecznym i gospodarczym może wpływać na odbudowę popytu na pożyczki.