Płatności bezgotówkowe - pandemia pomogła czy zaszkodziła?

Przeczytaj także: BLIK podsumował 2023 rok. Ma powody do zadowolenia

Z danych NBP wynika, że w I kwartale 2021 roku w portfelach Polaków było aż 44 mln kart płatniczych, najwięcej w historii. W 2020 roku wykonaliśmy 424 mln transakcji BLIK. Te liczby robią wrażenie. Niestety z raportu Intrum "European Payment Report" wynika, że pandemia COVID-19 pokrzyżowała nasze plany zostania bezgotówkową potęgą.

Podczas gdy przed pandemią aż 1/3 Polaków była przekonana o tym, że nasz kraj stanie się w ciągu najbliższych dwóch lat bezgotówkowy, obecnie taką opinię wyraża tylko 7% rodaków. Skąd taki spadek, skoro przecież po wybuchu pandemii ze względów bezpieczeństwa płaciliśmy kartami lub smarfonami?

Polska bezgotówkowa? Jeszcze nie teraz…

Przez kilka ostatnich lat widoczny był w Polsce trend podążania w kierunku płatności bezgotówkowych. Rzadziej płaciliśmy gotówką, coraz chętniej korzystaliśmy z nowatorskich metod płatności, takich jak zbliżeniowe płacenie telefonem czy opaską. Częściej robiliśmy zakupy online, za które płaciliśmy kartą lub BLIK-iem. Z danych Intrum wynika, że pandemia wyhamowała ten trend.

W 2020 r. ponad 1/3 (33 proc.) przedsiębiorców w Polsce – grupa, która ma szeroki wgląd w preferencje płatnicze klientów – uważała, że nasz kraj stanie się bezgotówkowy już w ciągu dwóch lat. W tegorocznym badaniu odsetek respondentów, którzy mogliby się podpisać pod tym stwierdzeniem, spadł do 7 proc. Powiększyła się również grupa osób, które uważają, że Polska będzie bezgotówkowa dopiero za 10 lat: z 25 proc. w 2020 r., do 56 proc. w 2021 r.
Niestety, tegoroczne badanie Intrum ”European Payment Report” pokazuje, że aż 1/4 (25 proc.) w ogóle nie ma wiary w to, że w Polsce będziemy płacić bez użycia gotówki.

Jak zatem wytłumaczyć zahamowanie wspomnianego trendu?

Wybuch pandemii Covid-19 bez wątpienia był sytuacją kryzysową, a każdy kryzys wywołuje w społeczeństwie stres, niepokój, poczucie niepewności jutra. Wtedy włącza się mechanizm działania stadnego i podejmujemy irracjonalne – przynajmniej patrząc z zewnątrz – decyzje. Tak było szczególnie w pierwszych tygodniach pandemii. Pod bankomatami i bankach ustawiały się kolejki osób (przeważnie tych ze starszego pokolenia) chcących wypłacić swoje pieniądze. Potem z nadmiarem tej gotówki musieliśmy coś zrobić, więc „unikaliśmy” płacenia kartą czy telefonem. Takie działanie znalazło odzwierciedlenie w danych zebranych przez Intrum. Mimo że wiele konsumentów w pandemii wybierało alternatywne metody płatności, by ograniczyć do minimum możliwość zarażenia się koronawirusem, to jednak posiadanie papierowego pieniądza w portfelu dawało jakiś rodzaj poczucia bezpieczeństwa – wyjaśnia Sylwia Nowak, ekspert Intrum.

… ale firmy muszą przejść na cyfrowy obieg pieniądza

Jednocześnie pandemia pokazała, jak ważna jest alternatywa – możliwość dokonywania bezgotówkowych transakcji płatniczych. Pierwszy lockdown i ścisłe obostrzenia sprawiły, że musieliśmy przejść na tryb zakupów online i płacenie kartą czy w inny cyfrowy sposób. Te najpotrzebniejsze, np. spożywcze zakupy dokonywaliśmy stacjonarnie. Gdzie? Kryterium wyboru było miejsce, w którym można było płacić w inny sposób niż tylko gotówką. Sklepy, które nie oferowały tych alternatywnych metod, miały w pandemii dodatkowy kłopot.

To tłumaczy, dlaczego blisko połowa (49 proc.) respondentów badania Intrum jest przekonanych o tym, że po koronawirusie małe firmy nie przetrwają, jeśli nie będą w stanie prowadzić działalności bez użycia fizycznych monet i banknotów, i oferować swoim klientom możliwości płacenia kartą, telefonem, itp. Paradoksalnie to może sprawić, że powróci trend zahamowany przez pandemię – tłumaczy Sylwia Nowak, ekspert Intrum.

Już teraz 43 proc. przedsiębiorców przewrotnie uważa, że korona-kryzys przyspieszył postęp Polski w kierunku stania się społeczeństwem bezgotówkowym.

Intrum publikuje European Payment Report co roku od 1998 r. To szósta edycja raportu EPR dla Polski, który skupia się na ryzyku dotyczącym płatności na poziomie krajowym.

Raport bazuje na badaniu, które zostało przeprowadzone jednocześnie w 29 krajach Europy między 26.01 a 16.04.2021 r. W badaniu wzięło udział łącznie 11 187 firm z 11 branż z całej Europy. W Polsce w badaniu uczestniczyło 540 przedsiębiorstw.