Dług publiczny: jak bardzo zadłużony jest Skarb Państwa?

Przeczytaj także: Dług publiczny Polski: wyższe odsetki tylko na Węgrzech

Dług publiczny to suma wszystkich niespłaconych zobowiązań państwa wobec wierzycieli krajowych i zagranicznych. Im więcej rząd pożycza pieniędzy, tym samym musi nałożyć więcej podatków, a ciągłe zwiększanie długu sprawia, że spłacać go będą jeszcze kolejne pokolenia. Na koniec czerwca 2021 r. dług Skarbu Państwa wynosił 1 bln 133 mld zł, a jak wynika z projektu budżetu na 2022 rok, na koniec przyszłego roku osiągnie 1 bln 511 mld zł.

Co więcej, jak pokazują najnowsze dane Ministerstwa Finansów, dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (EDP), wyniósł na koniec drugiego kwartału 1 bln 401 mld zł. Ta gigantyczna kwota w ostatnich latach zaczęła rosnąć coraz szybciej. Jak wygląda struktura zadłużenia Polski i kto jest największym posiadaczem naszego długu?

Od kogo państwo pożycza pieniądze?

Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że zadłużenie Skarbu Państwa na koniec czerwca 2021 r. wyniosło 1 133 647,5 mln zł, czyli wzrosło o 36 167,4 mln zł od początku 2021 r. Jak wygląda struktura zadłużenia publicznego w przypadku Polski?

Udział nierezydentów, czyli np. inwestorów zagranicznych, w długu Skarbu Państwa wyniósł 32,9% (373 511,2 mln zł). Oznacza to, że dług publiczny w Polsce jest finansowany w dużej mierze przez Polaków i rodzime instytucje oraz firmy. Jak to możliwe? Polacy pożyczają państwu pieniądze, m.in. kupując obligacje skarbowe. Gospodarstwa domowe są jednymi z głównych posiadaczy skarbowych papierów wartościowych wśród podmiotów z krajowego sektora pozabankowego – w czerwcu ich udział wyniósł 21,7%. Z kolei jeśli chodzi o instytucje rządowe i samorządowe ich udział wyniósł 25,6% (w tym Fundusz Rezerwy Demograficznej i Bankowy Fundusz Gwarancyjny), w przypadku zakładów ubezpieczeń było to 23,9%, a funduszy inwestycyjnych – 20,6%. Jednak to krajowy sektor bankowy jest tym, który w czerwcu 2021 r. posiadał najwięcej skarbowych papierów wartościowych (42%) o wartości 482 250,2 mln zł.

Dług publiczny w rękach zagranicznych inwestorów

Nierezydenci, czyli głównie inwestorzy instytucjonalni, w tym również banki centralne innych państw i instytucje publiczne, na koniec czerwca 2021 r. mieli w swoich portfelach polskie papiery w złotych, których wartość wyniosła ok. 373 511,2 mln zł. Ich udział w całym długu wyniósł blisko 33%.

Wobec ilu państw Skarb Państwa ma dług? Nasze obligacje w swoich portfelach mieli inwestorzy zagraniczni z aż 63 krajów. Które zatem kraje posiadają najwięcej skarbowych papierów wartościowych (SPW)? W czerwcu 2021 r. największy udział w zadłużeniu miały podmioty z Japonii (z udziałem 39,7%, w tym głównie zakłady ubezpieczeniowe: 18,6% udziału w zadłużeniu nierezydentów w krajowych SPW oraz fundusze emerytalne: 14,3%). Na kolejnym miejscu znaleźli się inwestorzy z Luksemburga – 10,1%, Holandii – 10,0%, Niemiec – 8%, Stanów Zjednoczonych – 5,6%, Wielkiej Brytanii – 5,4% oraz Irlandii 5%.

Jak struktura długu Polski w rękach zagranicznych podmiotów wygląda w podziale na regiony świata? Największy udział mają nierezydenci z Azji – 52,3%. Łącznie w rękach inwestorów z tej części świata są skarbowe papiery wartościowe o wartości 41,2 mld zł, z czego 24,8 mld zł należy do inwestorów z Japonii, a 15,4 mld zł jest w portfelach azjatyckich banków centralnych.

Pod względem udziału w zadłużeniu na drugim miejscu znaleźli się nierezydenci z krajów strefy euro – należało do nich 31,1% długu będącego w rękach nierezydentów, a jego wartość wyniosła 24,5 mld zł. Na trzecim miejscu znaleźli się inwestorzy zagraniczni z Europy, ale spoza UE, którzy mieli 6,1%, a ich portfel obligacji miał wartość 4,8 mld zł, z czego 3,4 mld zł znajdowało się w posiadaniu inwestorów z Wielkiej Brytanii.

Na czwartym miejscu znaleźli się nierezydenci z krajów Ameryki Północnej: 5,3%. Wartość posiadanych przez nich skarbowych papierów wartościowych wyniosła 4,2 mld zł, z czego 3,5 mld zł znajdowało się w posiadaniu inwestorów ze Stanów Zjednoczonych. Inwestorzy z pozostałych regionów świata stanowili 10%.

Które kraje na świecie są najbardziej zadłużone?

Nie tylko Polska w trakcie pandemii Covid-19 znacznie zwiększyła swój dług publiczny. Jak wynika z danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego z 2021 r., Japonia jest krajem, który nadal ma najwyższy wskaźnik zadłużenia do PKB na świecie. Kształtuje się on na poziomie 257% i jest znacznie wyższy niż w innych krajach rozwiniętych.

Obecnie trzy kraje na świecie mają ponad 200% długu w porównaniu do swojego PKB, a 32 państwa – ponad 100%. MFW ujmuje dług publiczny w kontekście wielkości gospodarki każdego kraju. iKalkulator.pl postanowił sprawdzić, które państwa mają najwyższy wskaźnik zadłużenia do swojego PKB. Jak pokazują dane MFW, jest to Japonia, Sudan i Grecja. Tuż za pierwszą dziesiątką krajów z najwyższym zadłużeniem do PKB znalazły się Stany Zjednoczone (133%), Portugalia (131%), Aruba (130%) czy Singapur (129%). Z kolei na drugim biegunie są kraje z bardzo małym zadłużeniem, jak choćby Kuwejt (14%) czy Rosja (18%).