Zrównoważony rozwój i AI Act, czyli o wyzwaniach sektora finansowego

Przeczytaj także: Zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne. Co mogą zrobić banki?

Raport wskazuje, że rok 2025 przyniesie istotne zmiany w regulacjach finansowych, napędzane rosnącą presją polityczną, geopolityczną i ekonomiczną. Państwa będą dążyć do równowagi między wzrostem gospodarczym, konkurencyjnością, a bezpieczeństwem finansowym.

Sektor finansowy stoi przed wyzwaniem rosnącej złożoności regulacyjnej i napięć geopolitycznych. Priorytetem pozostaje stabilność systemu oraz wdrażanie nowoczesnych technologii i adaptacja do zmieniających się warunków. Skuteczna strategia wymaga elastyczności, szybkiego reagowania na zmiany oraz umiejętnego wykorzystania nowych szans rynkowych. Kluczowe stanie się również przemyślane podejście do inwestycji wewnętrznych, zwłaszcza w obliczu presji na wyniki finansowe. Jednocześnie rozwój sztucznej inteligencji otwiera ogromne możliwości, ale wiąże się z koniecznością odpowiedzialnego zarządzania ryzykiem. Największym wyzwaniem dla Europy i sektora finansowego w kontekście regulacyjnym będzie adaptacja do arbitrażu regulacyjnego oraz zmieniających się warunków, ograniczenia w dostępności usług niebezpiecznych i nieodpowiednich dla poszczególnych klientów (np. krypto aktywa) – mówi Przemysław Szczygielski, partner, lider usług dla sektora finansowego w Polsce, państwach bałtyckich i w Ukrainie, lider zespołu Financial Institutions Risk and Regulatory, Deloitte.

AI Act – kluczowe regulacje i wyzwania wdrożeniowe

Sztuczna inteligencja zrewolucjonizowała sektor finansowy, ale jej rozwój budzi rosnące obawy dotyczące przejrzystości, etyki oraz niepewności związanych z uprzedzeniami algorytmicznymi.

AI Act zacznie obowiązywać etapami od 2025 roku, począwszy od przepisów zakazujących określonych praktyk sztucznej inteligencji. Wprowadzi nowe zasady – od obowiązkowej klasyfikacji systemów AI po ścisłe regulacje dotyczące technologii wysokiego ryzyka. Kluczowe przepisy obejmą ich kategoryzację oraz wdrożenie mechanizmów eliminujących uprzedzenia algorytmiczne.

Według ekspertów sukces na rynku zależy od połączenia innowacyjności z odpowiedzialnym podejściem. Kluczowe znaczenie mają transparentność, skuteczne zarządzanie ryzykiem oraz budowanie zaufania zarówno klientów, jak i organów regulacyjnych. Firmy muszą zapewnić, że wdrażanie sztucznej inteligencji odbywa się zgodnie ze standardami etycznymi, co stanowi nie tylko wyzwanie, ale także szansę na uzyskanie przewagi konkurencyjnej.

Jednocześnie 66 proc. Europejczyków obawia się niewłaściwego wykorzystania danych osobowych przez AI, a 60 proc. dostrzega ryzyko podejmowania decyzji na podstawie nieobiektywnych wyników. Unijna AI Act wymaga zgodności z RODO jako warunku wstępnego, dlatego firmy będą musiały zainwestować w mechanizmy zapewniające większą przejrzystość systemów AI oraz rozwijać kulturę organizacyjną opartą na odpowiedzialności i zgodności z zasadami etycznymi.

Płatności cyfrowe: rewolucja regulacyjna i nowe perspektywy dla rynku

Budowanie zaufania do sztucznej inteligencji to jedno z większych wyzwań, ale rynek płatności w latach 2026-2028 stanie też przed wieloma nowymi regulacjami, które zmienią obecny kształt transakcji cyfrowych. Nowe przepisy dotyczące weryfikacji odbiorców płatności w UE zaczną jednak obowiązywać już w 2025 r.

Dyrektywa PSD3 oraz mechanizmy weryfikacji odbiorców płatności będą miały kluczowe znaczenie w walce z oszustwami, a rozwój technologii, takich jak NFC i cyfrowe portfele, stworzy nowe możliwości konkurencyjne. PSD3 nakłada obowiązek oferowania metod uwierzytelniania płatności dostępnych dla wszystkich użytkowników, w tym tych, którzy nie korzystają ze smartfonów. Firmy muszą ocenić wpływ tych regulacji na swoje strategie płatności mobilnych i odpowiednio dostosować podejście.

Dostosowanie do dyrektywy PSD3 to przede wszystkim włączenie rozważań regulacyjnych do strategii biznesowych przyjmowanych na lata 2026-2028. Wymaga ona, aby firmy oferowały metody uwierzytelniania płatności dostępne dla wszystkich użytkowników, w tym osób bez smartfonów i o niskich umiejętnościach cyfrowych. Instytucje objęte dyrektywą powinny zatem uwzględnić ten wymóg w swoich strategiach płatności mobilnych i dostosować do nich procesy wewnętrzne. W kontekście zmian w obszarze płatności firmy powinny także rozważyć i wykorzystać szanse jakie dają im szersze inicjatywy cyfrowe wpływające na płatności, m.in. dotyczące akceptacji portfeli tożsamości cyfrowej czy otwarcie dostępu do technologii NFC na urządzeniach mobilnych dostarczanych przez BigTech, co umożliwia rozwój nowych portfeli cyfrowych – zauważa Katarzyna Dąbrowska, dyrektor w zespole Financial Institutions Risk and Regulatory, Deloitte.

Firmy powinny przygotować się na rosnące wymagania dotyczące zgodności i ocenić koszty operacyjne w różnych obszarach, nie tracąc jednocześnie z oczu nowych możliwości biznesowych, jakie niesie rozwój nowoczesnych form płatności.

Finanse a zielona transformacja

W tym roku firmy będą musiały stawić czoła nie tylko zmianom w świecie cyfrowym, ale także skoncentrować się na przejściu na zrównoważone źródła energii i walce z greenwashingiem, które staną się głównymi wyzwaniami w 2025 roku. Nowe regulacje, takie jak dyrektywa CSRD, rozszerzą obowiązek raportowania ESG na kolejne firmy, podnosząc standardy przejrzystości i wiarygodności danych dotyczących zrównoważonych inwestycji oraz transformacji energetycznej. Prognozy wzrostu gospodarek UE pozostają poniżej 2 proc. do 2029 r., ponadto muszą pozyskać ponad 700 mld EUR rocznie na inwestycje w zielone technologie i infrastrukturę do 2030 r.

Zwiększenie skali finansowania transformacji w kierunku zrównoważonego rozwoju jest kluczowe, szczególnie w obliczu rosnących wyzwań związanych z adaptacją do zmian klimatycznych. Niezbędny poziom finansowania wymaga skoordynowanych działań rządów i sektora prywatnego. Polityki sektorowe, plany dekarbonizacji oraz dostępność publicznych funduszy i zachęt będą odgrywać znaczącą rolę w ukierunkowywaniu strumieni inwestycyjnych. Firmy finansowe muszą być gotowe na wsparcie realizacji celów zrównoważonego rozwoju poprzez przygotowanie odpowiednich procesów kredytowych (uwzględniających ocenę projektu pod kątem zrównoważonego rozwoju ale bez nadmiernych obciążeń dla klienta) oraz zapewnienie kompetencji umożliwiających wsparcie klientów w podejmowaniu odpowiednich decyzji inwestycyjnych, co pomoże im ograniczyć ryzyko związane z udzielonymi kredytami – mówi Paweł Jagłowski, partner w zespole Financial Institutions Risk and Regulatory, Deloitte.

W 2025 roku sektor finansowy musi kontynuować rozwój solidnych ram ryzyka, kontroli i monitorowania, aby sprostać rosnącym wymaganiom regulacyjnym i tych związanym z klimatem oraz zrównoważonym rozwojem. Choć nie przewiduje się dużych zmian w minimalnych wymaganiach kapitałowych w odniesieniu do ryzyka klimatycznego, organy nadzoru, takie jak EBC, będą naciskać na poprawę zdolności oceny ryzyka związanego z naturą. Nowa era finansów wymaga więc elastyczności, strategicznego podejścia i gotowości do działania.