TSUE znów po stronie kredytobiorców

Przeczytaj także: Sankcja kredytu darmowego w rękach TSUE

Z jego treści wynika kilka ważnych wniosków dla kredytobiorców, którzy chcieliby skorzystać z uprawnienia, jakim jest sankcja kredytu darmowego.

Po pierwsze – sankcja kredytu darmowego, czyli pozbawienie banku prawa do odsetek i kosztów pozaodsetkowych, może być zastosowana niezależnie od stopnia i wagi naruszeń oraz obowiązków informacyjnych, o ile może to utrudnić konsumentowi ocenę zakresu jego zobowiązań. W takiej sytuacji kredytobiorca może powołać się choćby na jedno naruszenie i będzie ono zgodne z zasadą proporcjonalności sankcji kredytu darmowego.

Po drugie – wskazanie w treści umowy kredytowej warunków i okoliczności uzasadniających zwiększenie opłat kredytowych, których wystąpienie trudno zweryfikować (a tak jest najczęściej w praktyce stosowanych umów kredytowych), stanowi naruszenie obowiązków informacyjnych, prowadzące do zastosowania sankcji kredytu darmowego. Jest to szczególnie istotna uwaga TSUE, bowiem warunki i czynniki decydujące o zmianach opłat w umowach kredytowych są opisywane w sposób ogólny, nieostry, nietransparentny i pozwalający bankom na niezwykle dużą uznaniowość i swobodę w kształtowaniu treści umów kredytowych i co ważne - w sposób całkowicie jednostronny. W stosowanych wzorach można zauważyć przykładowo takie zwroty jak „wzrost pracochłonności…”, „wzrost kosztów instytucji zewnętrznych.., „wzrost rozliczeń międzybankowych…” itd.

W zakresie RRSO, TSUE stwierdził, że art. 10 ust. 2 lit. g) dyrektywy 2008/48 należy interpretować w ten sposób, iż obowiązek wskazania RRSO w umowie o kredyt w sposób jasny i zwięzły nie ogranicza się do zakazu zaniżania go, ponieważ błędne wskazanie RRSO może również zasadniczo polegać na zawyżeniu jego wartości. Wobec powyższego, błędne wskazanie RRSO, wynikające z naliczania oprocentowania od kredytowanych kosztów jako praktyki sprzecznej z przepisami dyrektywy 2008/48 i ustawy o kredycie konsumenckim, stanowi poważne naruszenie, uzasadniające zastosowanie sankcji kredytu darmowego.

Wyżej wymieniony wyrok należy również interpretować i łączyć z wyrokiem TSUE z dnia 23 stycznia 2025 r. sygn. C-677/23, który jest równie istotny i mający duże znaczenie oraz wpływ na sytuację kredytobiorców korzystających z sankcji kredytu darmowego. W wyroku tym TSUE stwierdził wyraźnie, że umowa kredytowa musi bezwzględnie zawierać wszystkie założenia niezbędne od obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO). Co więcej – TSUE uznał, że nie wystarczy w tym względzie, aby konsument mógł sam zidentyfikować założenia do RRSO, analizując warunki umowy kredytowej. Nie jest również dopuszczalne, aby bank odwołał się w tym zakresie jedynie do przepisu ustawy. Z racji, że dominująca część umów kredytowych jest dotknięta brakami w zakresie wskazania wszystkich założeń do RRSO, toteż stanowi to silną podstawę do zastosowania sankcji kredytu darmowego.

Podkreślić wypada również, że w ustawie o kredycie konsumenckim, założenia w celu obliczenia RRSO są określone w załączniku nr 4. Integralną częścią założeń niezbędnych do obliczenia RRSO jest wzór matematyczny, bez którego konsument nie jest w stanie zweryfikować poprawności RRSO. Wobec powyższego, wskazać należy powtórnie, że brak założeń do RRSO wraz z wzorem matematycznym określonym ustawowo jest deficytem w umowie o kredyt konsumencki, który może decydować o sankcji kredytu darmowego.

Wojciech Moraczewski
Prezes Zarządu