Finansowanie inwestycji: jak wybrać model?

Przeczytaj także: Fundusze VC a dezinwestycja

Rozważania na temat modeli finansowania należy rozpocząć od wprowadzenia ważnego rozróżnienia między kapitałami. Istnieją bowiem kapitały dominujące i kapitały uzupełniające, a ich pomieszanie może skończyć się dużymi problemami choćby z płynnością finansowania inwestycji podczas procesu inwestycyjnego.

Jak można przeczytać w książce Anety Michalak „Finansowanie inwestycji w teorii i praktyce” (Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008) modele finansowe zakładają, że finansowanie inwestycji opiera się na jednym, dominującym źródle kapitału. Wartość kapitału dominującego jest najwyższa w porównaniu do wartości innych kapitałów wykorzystywanych w procesie inwestycyjnym. Z tego względu kapitał ten można nazwać kapitałem strategicznym, a jego dawcę — strategicznym kapitałodawcą. Wybór strategicznego kapitałodawcy jest fundamentalną decyzją z punktu widzenia finansowania inwestycji. Jego wycofanie się z przedsięwzięcia prowadzi przynajmniej do wstrzymania inwestycji.

Cechy tej nie posiadają pozostałe źródła finansowania, nazwane uzupełniającymi, które ze względu na ich mniejszy udział w strukturze finansowania łatwiej zastąpić innymi.

Kapitał dominujący jest kluczowy dla inwestycji, jednak jest z nim związanych kilka problemów. Ten kapitał jest stosowany w tzw. właściwej fazie inwestycyjnej, która może być bardzo rozbudowana i rozciągnięta w czasie (np. w przypadku wieloletnich inwestycji w elektrownię lub autostradę). W tej fazie istnieje największe zapotrzebowanie zasoby rzeczowe, ludzkie i finansowe oraz występują złożone problemy organizacyjno-techniczne, społeczne i ekonomiczne, wymagające zaangażowania znacznego kapitału do ich przezwyciężenia. Nawet niewielkie przestoje spowodowane wstrzymaniem finansowania mogą mieć znaczące, negatywne konsekwencje dla inwestycji. Przerwy w finansowaniu grożą przerwami w pracach inwestycyjnych, np. w pracach budowlanych, i w efekcie mogą wiązać się z utratą wartości użytkowych, starzeniem się majątku, zwłaszcza sprzętu elektronicznego, koniecznością ponoszenia kosztów zabezpieczenia powstałego, niewykończonego majątku itp. W zależności od skali inwestycji straty z tego tytułu mogą mieć znaczny udział w całości wydatków inwestycyjnych i w dużym stopniu wpłynąć później na wynik finansowy.

Kapitał dominujący powinien więc być kapitałem długoterminowym, a głównym kryterium decydującym o jego doborze powinno być minimalizowanie ryzyka kapitałobiorcy. Biorąc to pod uwagę, inwestor powinien poszukać takich źródeł na kapitał dominujący, które będą się charakteryzować się niskim ryzykiem przerw w ciągłości finansowania i niskim ryzykiem wycofania kapitału, godząc się nawet na poniesienie wyższego kosztu pozyskania kapitału w postaci odsetek.

Wśród kapitałów dominujących wymienia się:

• kredyty bankowe,
• kapitał własny pochodzący z emisji akcji,
• kapitał obcy pochodzący z emisji obligacji,
• kapitał pomocowy.

Do kapitałów uzupełniających można zaliczyć:

• kapitał własny,
• kredyty bankowe i pożyczki,
• krótkoterminowe papiery dłużne,
• leasing,
• zobowiązania krótkoterminowe.

Kombinacje tych kapitałów (jeden dominujący, jeden lub więcej uzupełniające) tworzą modele finansowania inwestycji. Charakteryzują się one różnym stopniem trudności w realizacji oraz ryzyka inwestycyjnego.