Rynek funduszy inwestycyjnych 2009

Przeczytaj także: Straty funduszy z bessy trudne do odrobienia

Beneficjentami hossy na giełdowych parkietach stały się przede wszystkim fundusze akcji. Udział aktywów tej grupy funduszy w aktywach całego rynku zwiększył się o 5,4 pkt. proc. do 28,6% (najwięcej zyskały one w kwietniu, lipcu i sierpniu). Poza wzrostem wartości akcji znajdujących się w portfelach inwestycyjnych tych podmiotów, niebagatelne znaczenie dla poprawy pozycji rynkowej funduszy akcji miało także najlepsze saldo nabyć i odkupień jednostek uczestnictwa – w całym 2009 roku wyniosło ono 2,13 mld zł. W ramach tej kategorii największy wzrost udziału w rynku zanotowały tradycyjne fundusze akcji (o 4,6 pkt. proc. do 25,0 proc.), natomiast w przypadku funduszy małych i średnich spółek oraz funduszy sektorowych zmiany były niewielkie (odpowiednio wzrost o 0,4 pkt. proc. do 2,5 proc. oraz wzrost o 0,4 pkt. proc. do 1,1%).

Drugą grupą funduszy, które w 2009 roku odnotowały wzrost udziału w rynku, były podmioty zaliczane do kategorii „pozostałe fundusze”. Nie był on jednak aż tak znaczący jak w 2008 roku (wówczas zyskały aż 7,3 pkt. proc.) – tym razem wyniósł on 1,4 pkt. proc. W końcu grudnia ubiegłego roku kontrolowały one już 12,2 proc. całego rynku funduszy inwestycyjnych w naszym kraju. Wzrost udziału w rynku tej kategorii podmiotów to w całości zasługa funduszy zamkniętych aktywów niepublicznych, które zyskały 1,9 pkt. proc. (łącznie ich aktywa stanowią już 8,5% ogółu aktywów funduszy inwestycyjnych). Pozostałe fundusze zaliczane do kategorii „pozostałe” bądź tylko minimalnie zwiększyły udział w rynku (fundusze surowcowe), bądź utraciły rynkową pozycję (fundusze nieruchomości, sekurytyzacyjne i hedgingowe). Saldo nabyć i umorzeń dla tej grupy funduszy wyniosło w 2009 roku 0,19 mld zł.

Pozostałe kategorie funduszy inwestycyjnych zanotowały spadek udziału w rynku mierzonego wartością zarządzanych aktywów. Największą stratę – podobnie jak w dwóch poprzednich latach – poniosły fundusze zaliczane do grupy funduszy mieszanych (hybrydowych). Ich rynkowy udział zmniejszył się w 2009 roku o 4,1 pkt. proc. do 36,5 proc. Zmiany w obrębie tej kategorii okazały się dość zróżnicowane – straty poniosły fundusze stabilnego wzrostu (o 2,3 pkt. proc. do 13,3%), zrównoważone (o 1,5 pkt. proc. do 15,8%) oraz z ochroną kapitału (o 0,5 pkt. proc. do 3,6%), natomiast nieznacznie zyskały fundusze mieszane pozostałe (o 0,1 pkt. proc. do 3,8%). Wartość odkupień jednostek uczestnictwa funduszy mieszanych przewyższyła wartość sprzedaży o 0,94 mld zł. Było to jednak efektem wycofywania kapitału z tych funduszy w pierwszych czterech miesiącach 2009 r. (wtedy łączne saldo nabyć i umorzeń wyniosło aż -1,5 mld zł, ponieważ w pozostałych miesiącach (za wyjątkiem lipca) było ono już dodatnie.

IZFiA podaje, iż po bardzo udanym dla funduszy dłużnych roku 2008 (ich rynkowy udział zwiększył się wówczas o 8,8 pkt. proc.), tym razem pozycja tych podmiotów uległa nieznacznemu pogorszeniu. Na koniec 2009 r. ich aktywa stanowiły 13,4% wartości aktywów ulokowanych we wszystkich funduszach inwestycyjnych, co oznacza spadek w skali 12 minionych miesięcy o 1,8 pkt. proc. (najwięcej straciły fundusze inwestujące w walucie polskiej – o 1,0 pkt. proc. oraz fundusze bez podstawowej waluty – o 0,7 pkt. proc.). O połowę mniejszą stratę (-0,9 pkt. proc.) odnotowały fundusze gotówkowe i rynku pieniężnego – w końcu grudnia 2009 r. zgromadzono w nich środki pieniężne stanowiące 9,3 proc. aktywów całego rynku. Co ciekawe, w przypadku obu kategorii saldo sprzedaży i umorzeń było w skali całego roku dodatnie i wyniosło (odpowiednio) 0,34 mld zł i 0,74 mld zł.

Po roku przerwy (rok 2008), w minionym roku można było również zaobserwować powrót do występującego w poprzednich latach trendu wzrostu udziału w rynku funduszy akcji i mieszanych inwestujących na rynkach zagranicznych (bez pozostałych funduszy). Był to jednak wzrost stosunkowo niewielki (o 0,7 pkt. proc.) – w końcu 2009 roku ich aktywa netto stanowiły 10,1 proc. aktywów całego rynku. Ponieważ udział funduszy akcji i mieszanych rynku krajowego zwiększył się w nieco mniejszym stopniu (o 0,6 pkt. proc.), w efekcie udział funduszy akcji i mieszanych lokujących środki poza granicami Polski w całkowitych aktywach tych dwóch kategorii funduszy nieznacznie wzrósł (do 17,2 proc.).

Towarzystwa funduszy inwestycyjnych i (sub)fundusze inwestycyjne

Z raportu wynika, iż w 2009 roku zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na zarządzanie funduszami inwestycyjnymi otrzymało pięć podmiotów – o jeden mniej niż rok wcześniej. Zezwolenia organu nadzoru na wykonywanie działalności przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych otrzymały: Société Générale Asset Management Alternative Investments (Poland) TFI, AgioFunds TFI, Penton TFI, Ostoja TFI oraz TFI Satus. W czterech przypadkach ich twórcami i głównymi akcjonariuszami są krajowe instytucje i osoby prywatne. Wyjątek stanowi Société Générale Asset Management Alternative Investments (Poland) TFI, którego właścicielem jest Société Générale Asset Management Alternative Investments S.A. z siedzibą we Francji należąca do Grupy Société Générale. KNF wydała również jedno zezwolenie na rozszerzenie przedmiotu działalności TFI o zarządzanie portfelami oraz jedno zezwolenie o rozszerzenie przedmiotu działalności TFI o doradztwo inwestycyjne (w obu przypadkach chodziło o Quercus TFI).