Giełda towarowa: sezonowość zysków

Przeczytaj także: Rynek towarowy i jego różnorodność

Historia giełdy towarowej jest niezmiernie bogata. Najstarsza giełda w Europie powstała w XVI wieku w Antwerpii. Jedną z kolejnych była giełda w Amsterdamie, która do historii rynków towarowych przeszła głównie za sprawą będących tam przedmiotem handlu cebulek tulipanów. W XVII wieku kraj ten objęło szaleństwo spekulacji, które wywindowało ceny do abstrakcyjnych wysokości. „Tulipanowa gorączka” nie mogła trwać wiecznie, nic więc dziwnego w tym, że w 1637 roku zakończyła się krachem na rynku kwiatowym. Do ukształtowania giełd w obecnej formie nie pozostały obojętne giełdy w Stanach Zjednoczonych. Jako pierwsze powstały w Nowym Yorku. Pośredniczyły w handlu pszenicą, tytoniem, niewolnikami oraz masłem i jajami. Bardzo ważną rolę odegrały także giełdy w Chicago. W dzisiejszych czasach to właśnie te giełdy wraz z London Metal Exchange stanowią serce handlu towarami.

Towary, akcje i obligacje

Surowce różnią się od notowanych akcji spółek czy emitowanych obligacji przede wszystkim tym, że nie przynoszą dochodów (dywidendy, odsetki). Nowotworzony rynek będzie umożliwiał inwestowanie w towary za pośrednictwem kontraktów terminowych futures. Jeśli na giełdę wprowadzany jest nowy instrument pochodny to musi on szczegółowo określać warunki porozumienia między obiema stronami. Przede wszystkim muszą zostać przedstawione: aktywa pierwotne (specyfikacja towaru), wielkość kontraktu (ilość aktywów przypadająca na jeden kontrakt), data wygaśnięcia kontraktu. W przypadku futures na indeksy akcyjne, teoretycznie droższy jest ten, który ma bardziej odległą datę wygaśnięcia. Wynika to z faktu, iż tylko część kwoty, na którą opiewa kontrakt stanowi depozyt zabezpieczający. Pozostała część środków może zostać przeznaczona na lokatę. W przypadku rynku towarowego wpływ na cenę kontraktu ma jeszcze koszt magazynowania oraz tzw. stopa użyteczności (ang. convienence yield). Stopa użyteczności odzwierciedla oczekiwania rynku dotyczące dostępności danego towaru w przyszłości. Jest ona tym wyższa, iż wyższe jest prawdopodobieństwo wystąpienia braków towaru w okresie ważności kontraktu. Jeżeli są nikłe szanse na wystąpienie niedoborów, wówczas stopy użyteczności są niskie.

Przykładowo, jeżeli elektrownia wytwarza prąd, to musi zapewnić stałe dostawy węgla, gdyż wstrzymanie prac może spowodować olbrzymie koszty ponownego wznowienia produkcji. Dlatego też jest ona w stanie zapłacić więcej za surowiec dziś, by nie narazić się na zbędne ryzyko wstrzymania produkcji. Dla elektrowni, użyteczność posiadania surowca już dzisiaj jest wyższa niż użyteczność jego otrzymania w przyszłości, stąd dodatnia stopa użyteczności. Zebrane ceny kontraktów terminowych o różnych datach wygasania tworzą krzywą forward (foward curve). Jeżeli są one wyższe wraz dłuższym terminem zapadania oznacza to, że mamy do czynienia z „contango”. Odwrotna sytuacja oznacza stan nazywany „backwardation”. Jednym z wytłumaczeń takiego stanu na rynku, jest fakt, że jeżeli dominującą rolę na rynku odgrywają wytwórcy surowców, to są oni skłonni zaakceptować niższą cenę by zagwarantować sobie sprzedaż przyszłej produkcji czy upraw po znanej dziś cenie (backwardation). Contango zwykle oznacza, że firmy wykorzystujące surowiec do produkcji są skłonne zapłacić wyższą cenę w celu zagwarantowania odpowiedniego zaopatrzenia w przyszłości. Obecnie co raz większy udział na rynku towarowym stanowią inwestorzy finansowi. Surowce stały się kolejną klasą aktywów, w którą można ulokować część portfela inwestycyjnego.