Zakupoholizm: jak chronić swój portfel?

Przeczytaj także: Jak oszczędzać na zakupach?

Nowoczesne zaburzenie z przeszłością

Choć zakupoholizm zaliczany jest do zaburzeń nowoczesnych, pierwsze wzmianki o nim pochodzą już z początku XX wieku. W 1915 roku uzależnienie to opisał niemiecki psychiatra, Emil Kraepelin. Zakupoholiczki to więc nie tylko kobiety współczesne. Do tego grona zaliczały się między innymi Maria Antonina, Jacqueline Kennedy Onassis, a nawet księżna Diana.

Współcześnie zaburzenie to określane jest jako uzależnienie od kupowania, znane także jako kompulsywne kupowanie, oniomania, shopoholizm, kupnoholizm. Według badań Faber i O’Guinn z 2007 roku w USA cierpiało na nie od 3 do 18 mln osób. Centrum Medyczne Stanford w USA szacuje, że 1 na 20 osób jest zakupoholikem. Według „Daily Mail” w Wielkiej Brytanii 15 mln kobiet jest uzależnionych od zakupów. W Polsce sytuacja nie jest aż tak dramatyczna, ale liczba zakupoholików stale rośnie. Wbrew pozorom, zaburzenie to nie dotyczy jedynie młodych kobiet i nastolatków. Również mężczyźni uzależniają się od zakupów. Wśród kobiet najsilniejsze objawy występują zaś w wieku 30 – 40 lat. Kobiety kupują przede wszystkim odzież, obuwie, biżuterię, kosmetyki. Mężczyźni zaś, oprócz ubrań, „polują” głównie na elektronikę i płyty CD.

Na ratunek finansom

"Oprócz wielu innych przyczyn, na rozwój tego uzależnienia może mieć wpływ fakt, że niektórym osobom wydaje się, iż mają więcej pieniędzy niż w rzeczywistości, a co za tym idzie wydają więcej niż mogą sobie pozwolić. Polacy nie potrafią oszczędzać. Według badań CBOS 63% polskich gospodarstw domowych nie ma oszczędności. Zwiększa się za to kwota, jaką wydają, szczególnie na dobra luksusowe. Coraz bardziej powszechny jest brak kontroli nad swoimi wydatkami. Osoby uzależnione od zakupów często wydają wszystkie pieniądze, a nawet więcej niż posiadają. Stosunkowo łatwy dostęp do kart kredytowych, spłat ratalnych i małych pożyczek stwarza pokusę zaciągania tego typu zobowiązań. Łatwo można jednak w ten sposób namnożyć długi i wpaść w pętlę zadłużenia. Wyjście z niej nie jest zaś proste" – wyjaśnia Paweł Majtkowski, ekspert Związku Firm Doradztwa Finansowego i Expandera.

ZFDF w kilku prostych punktach radzi, jak wydostać się z zakupowej pułapki.

Jak uniknąć zakupowej pułapki

1. Planuj zakupy
   Rób listę potrzebnych produktów i trzymaj się jej, kiedy idziesz na zakupy.
2. Powiedz nie plastikom
   Zlikwiduj kartę kredytową – stwarza pokusę wydania więcej niż posiadasz w danej chwili.
3. Spontaniczność pod kontrolą
   Do sklepu zabieraj ze sobą tylko gotówkę w odpowiednio wyliczonej kwocie, która nie pozwoli ci na dodatkowe, spontaniczne zakupy. Kartę płatniczą zostaw w domu.
4. Kontroluj domowy budżet
   Rozpisuj budżet na każdy nadchodzący miesiąc lub tydzień. Staraj się kupować tylko to, co zostało w nim uwzględnione. Zapisuj też wszystkie wydatki – będziesz widzieć, ile i na co wydajesz, dzięki czemu będziesz mieć większą kontrolę nad swoimi finansami.
5. Limit wypłat
   Zgłoś się do banku z prośbą o ustalenie dziennego limitu wypłat z karty płatniczej. Postaraj się, aby był niski. Dzięki temu nie wydasz od razu wszystkich oszczędności, jakie masz na koncie.
6. Pomyśl zanim kupisz
   Nie kupuj od razu – wprowadź obowiązkowy czas na zastanowienie. Daj sobie kilka dni na przemyślenie zakupu. Zastanów się, czy rzeczywiście potrzebujesz danej rzeczy, czy będzie to tylko piąta para podobnych butów w twojej szafie.
7. Wyjdź na prostą
   Jeśli masz długi staraj się je systematycznie spłacać i nie pozwól, aby dalej narastały.