Zabezpieczenie wierzytelności: zastaw rejestrowy

Przeczytaj także: Jaka suma zabezpieczenia wierzytelności?

Zastaw rejestrowy jest szczególną kategorią zastawu unormowaną w ustawie z dnia 6 grudnia 1996 r. – o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U.2009.67.569 z późn. zm.). Ustawa ta ma charakter regulacji szczególnej, wyłączającej przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - kodeks cywilny (Dz.U.1964.16.93 z późn. zm.). Jednakże w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie, do zastawu rejestrowego stosuje się przepisy kodeksu cywilnego.

Jak skorzystać z zastawu?

Celem zastawu rejestrowego jest zabezpieczenie danej wierzytelności (wierzytelność to uprawnienie wierzyciela do żądania spełnienia przez dłużnika danego zobowiązania). Z chwilą ustanowienia zastawu wierzyciel nabywa prawo, na mocy którego będzie mógł dochodzić zaspokojenia z obciążonej rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością. Będzie miał też pierwszeństwo przed innymi wierzycielami właściciela obciążonej rzeczy. Należy podkreślić, że owo pierwszeństwo w zaspokojeniu należności zabezpieczonych zastawem rejestrowym może zostać ograniczone wyłącznie na mocy odrębnych przepisów. I tak, na gruncie przepisów postępowania cywilnego - stanowiących o podziale kwot uzyskanych z egzekucji - należności zabezpieczone zastawem rejestrowym, zostały zaliczone do kategorii V, w ślad za należnościami określonymi w art. 1025 §1 pkt 1 – 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.1964.43.296 z późn. zm.).

Do skutecznego ustanowienia zastawu rejestrowego wymagane jest jednoczesne spełnienie się dwóch przesłanek. Po pierwsze konieczne jest zawarcie umowy o ustanowienie tego zastawu, czyli tzw. umowy zastawniczej. Powinna być ona zawarta pomiędzy osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą), a wierzycielem (zastawnikiem). Umowę taką należy zawrzeć w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Powinna ponadto zawierać datę podpisania, imiona i nazwiska (bądź też nazwę) oraz adres zastawnika, zastawcy, czy też dłużnika (w sytuacji, gdy nie jest on jednocześnie zastawcą). W umowie należy też dokładnie określić przedmiot zastawu oraz zobowiązania zabezpieczonego zastawem wraz z określeniem tzw. „najwyższej sumy zabezpieczenia”. Przesądza ona w tym wypadku o górnej granicy zabezpieczenia. W ten sposób wierzyciel, oprócz należności głównej, może zabezpieczyć, także odsetki, koszty postępowań, a także inne roszczenia uboczne wskazane przez strony w umowie zastawniczej.

Drugim warunkiem skutecznego ustanowienia zastawu rejestrowego jest uzyskanie wpisu do rejestru zastawów prowadzonego przez właściwy sąd rejonowy. Właściwy, czyli funkcjonujący w okręgu, w którym znajduje się miejsce zamieszkania albo siedziba zastawcy. Sąd dokonuje wpisu do rejestru zastawów na wniosek zastawnika lub zastawcy. Do wniosku należy dołączyć umowę zastawniczą. Wniosek o wpis do rejestru składa się na urzędowym formularzu dostępnym na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości.