Przyszła emerytura obniży zdolność kredytową?

Przeczytaj także: Rekomendacja SII nie taka straszna

Od początku tego roku obowiązują zapisy Rekomendacji S nakazujące bankom uwzględniać w ocenie zdolności kredytowej spadek dochodu po przejściu na emeryturę. Dotyczy to osób, które dziś pracują zawodowo, a podczas spłaty kredytu osiągną wiek emerytalny. Rekomendacja nie mówi dokładnie, jak banki powinny postępować, czyli na przykład w jakim stopniu zmniejszyć dochód, a także jaki wiek potraktować jako emerytalny i czy różnicować go dla kobiet i mężczyzn. Sytuację dodatkowo komplikuje planowane wydłużenie wieku emerytalnego, które powoduje, że banki nie wiedzą dziś, w jakim wieku ich klienci będą kończyć pracę zawodową.

Wiek emerytalny i wysokość emerytury – wielkie niewiadome

Tymczasem sprawa jest bardzo istotna dla osób, które dziś mają na przykład 40 czy 50 lat i chcą zmienić mieszkanie na większe czy położone w lepszej lokalizacji, posiłkując się przy tym kredytem hipotecznym. Z uwagi na to, że zalecenie nadzoru ma charakter ogólny, jego faktyczny wpływ na sposób wyliczania zdolności kredytowej zależy od wewnętrznych regulacji poszczególnych banków. Dlatego Home Broker zapytał instytucje udzielające kredytów mieszkaniowych, w jaki sposób traktują dochody osób, które w trakcie spłaty kredytu potencjalnie staną się emerytami. Możliwości teoretycznie jest wiele, bo „w obiegu” są przeróżne kalkulacje dotyczące wysokości przyszłej emerytury z I i II filaru. Przykładowo Home Broker, opierając się na stopie zastąpienia publikowanej przez OECD, szacuje, że mężczyzna, który przez cały okres pracy zawodowej rozpoczętej w wieku 25 lat zarabiałby 5000 zł netto po przejściu na emeryturę w wieku 65 lat otrzyma niecałe 3,7 tys. zł. Kobieta zarabiająca tyle samo, po przejściu na emeryturę w wieku 60 lat uzyskałaby świadczenie o prawie 1000 zł niższe (w obliczeniach pominięto zmianę wartości pieniądza w czasie). Inaczej wygląda sytuacja osób prowadzących działalność gospodarczą, które z uwagi na to, że w większości odprowadzają minimalne wymagane prawem składki ZUS, mogą liczyć na emeryturę nawet kilkukrotnie niższą od osiąganych dochodów.
Uwzględniamy, ale nie powiemy jak

Przeprowadzone wśród banków badanie niestety nie dało jasnej odpowiedzi na pytanie, jakie zasady stosują one do wyliczania zdolności kredytowej przyszłych emerytów. Wszystkie banki, które odpowiedziały na ankietę oświadczyły, że uwzględniają potencjalny spadek dochodów (z wyjątkiem PKO BP, który zasłonił się tajemnicą). Odmówiły jednak podania szczegółowych zasad.

Co bank, to obyczaj

Udało nam się natomiast ustalić, jaki wiek traktują jako emerytalny. Polityka poszczególnych instytucji różni się jednak w tym zakresie. Najliczniejszą grupę banków stanowią te, które przyjmują, że wiek emerytalny, bez względu na płeć, to 65 lat. Taką politykę stosują: Nordea, BNP Paribas, DnB Nord, Getin Noble Bank oraz Kredyt Bank. Teoretycznie te instytucje powinny korzystniej liczyć zdolność kredytową kobiet, które w trakcie spłaty zakończą pracę zawodową. Nieco mniej liczna jest grupa instytucji, w których wiek emerytalny pokrywa się z obecnymi przepisami (60 lat kobiety, 65 lat mężczyźni). Tak jest w Alior Banku, BOŚ, Credit Agricole i Eurobanku. BZ WBK jest z kolei bardziej restrykcyjny wobec mężczyzn, bo bez względu na płeć przyjmuje, że wiek emerytalny to 60 lat. Pięć banków – PKO BP, mBank i MultiBank, Idea Bank, BGŻ i BPH – odmówiły podania regulacji dotyczących wieku emerytalnego.