Oszczędzanie na emeryturę: ile ryzyka?

Przeczytaj także: Jak inwestować w perspektywie 5 lat?

Ile wrzucić w akcje?

Problem ustalenia poziomu alokacji w ryzykowne instrumenty dotyczy w mniejszym lub większym stopniu każdego oszczędzającego. Osoby, które zbierają środki wyłącznie na lokatach, też podejmują decyzję o ekspozycji na ryzyko, przyjmując najbardziej zachowawczy wariant 100% alokacji w bezpieczne aktywa. Jednak w sytuacji bardziej długoterminowego oszczędzania doradza się pewną ekspozycję na ryzykowne aktywa, które w długim okresie pozwalają więcej zarabiać. Wtedy trzeba wybrać, czy na przykład wolimy lokować w funduszach stabilnego wzrostu, czy zrównoważonych, czy też funduszach akcji.

Pod nazwami funduszy kryją się właśnie poziomy alokacji w akcje — zwykle odpowiednio do 40%, 70% i 100%. Także gdy wychodzimy poza segment tradycyjnych funduszy, kupując samodzielnie akcje bądź — również dostępne na giełdach — niskokosztowe fundusze ETF, musimy podjąć decyzję: jaką część środków przeznaczamy na ryzykowne aktywa, a jaką zostawiamy, by zarabiała wyłącznie bezpiecznie. By spróbować nieco dokładniej odpowiedzieć sobie na to pytanie, stwórzmy modelowy profil oszczędzającego o określonych celach i możliwościach inwestycyjnych.

Zbieramy na emeryturę

Załóżmy więc, że mamy 22 lata i rozpoczynamy życie zawodowe. Nasza pierwsza pensja to 2000 zł i będzie ona rosła w tempie 2% powyżej inflacji, zakładanej na poziomie 2,5%. Pod koniec życia zawodowego, obliczonego na 45 lat (pracujemy do 67 roku życia), będziemy więc zarabiać 4566 zł (w cenach bieżących). Na koniec każdego roku kariery zawodowej odkładamy 20% zarobionych przez minione 12 miesięcy środków i inwestujemy je zgodnie z przyjętą regułą: częściowo w ryzykowne, a częściowo w bezpieczne aktywa.

Jako przykład ryzykownych aktywów posłuży nam zdywersyfikowany globalnie portfel akcji. Taka inwestycja w latach 1900-2011 przyniosła stopę zwrotu na poziomie 5,4% powyżej inflacji. Możemy więc założyć, że nominalnie zarobimy około 8%, przy ryzyku mierzonym odchyleniem standardowym na poziomie 20%. Bezpieczne aktywa w naszej symulacji pozwalają na zysk realny na poziomie 2% rocznie (4,5% uwzględniając inflację). Jak przedstawia się wysokość emerytury w zależności od przyjętego poziomu alokacji między bezpiecznymi a ryzykownymi aktywami?

Emeryturę będziemy liczyć tak jak robi to ZUS, czyli podzielimy kapitał zgromadzony do momentu przejścia na emeryturę przez oczekiwaną długość życia (przyjmijmy optymistycznie 20 lat). W rezultacie, gdyby oszczędzać wyłącznie bezpiecznie 20% naszej pensji, uzbieralibyśmy na emeryturę na poziomie 2055 zł miesięcznie. Świadczenie odpowiadałoby więc 45% naszej ostatniej pensji. Włączenie do portfela ryzykownych aktywów wydatnie poprawia ten wynik. Gdyby na przykład co roku inwestować 40% oszczędności w globalne akcje (alokacja odpowiadająca funduszom stabilnego wzrostu), typowa emerytura powinna wynieść 2883 zł, co daje stopę zastąpienia na poziomie 63%. W przeciwieństwie jednak do inwestowania bezpiecznego ta kwota nie jest pewna — może być trochę niższa lub trochę wyższa.