Oszczędzanie na emeryturę: ile ryzyka?

Przeczytaj także: Jak inwestować w perspektywie 5 lat?

Grozi niska emerytura

W tym celu właśnie potrzebna jest symulacja. Jeśli wygenerujemy 10 tys. scenariuszy inwestycyjnych, będziemy mogli powiedzieć, z jakim prawdopodobieństwem uzyskamy w danej strategii inwestycyjnej określony poziom emerytury. I tak w przypadku inwestycji 40% w ryzykowne aktywa prawdopodobieństwo tego, że nasza emerytura będzie zdecydowanie niesatysfakcjonująca (powiedzmy: mniej niż 1500 zł — czyli mniej niż jedna trzecia ostatniej pensji), wynosi 0,1%. To bardzo niski wynik, który skłania do tego, by przemyśleć alokację jeszcze bardziej ryzykowną, która pozwoli — przy wciąż dopuszczalnym poziomie ryzyka — podnieść nieco naszą emeryturę.

Sprawdźmy na przykład, jak sprawdza się reguła „100 – wiek inwestora”, dająca w naszym przypadku alokację w ryzykowne aktywa na poziomie 78%. Typowa emerytura wyniosłaby w tej sytuacji 3670 zł, czyli aż 80% ostatniej pensji. Prawdopodobieństwo „ruiny na emeryturze” także jednak jest wtedy wyższe i wynosi 3,1%. Ten poziom ryzyka może być dla części osób już nie do zaakceptowania, zwłaszcza jeśli emerytura ma być jedynym źródłem utrzymania. Czy nie dałoby się go jakoś obniżyć?

Jak obniżyć ryzyko niskiej emerytury?

Wydaje się, że takie możliwości są. Głównym bowiem powodem tego, że stan konta pod koniec okresu oszczędzania jest tak niepewny, jest to, iż wtedy, kiedy dużo zarabiamy i mamy szansę więcej oszczędzić, niewiele już pozostało czasu do emerytury. W efekcie znaczna część środków inwestowana jest w ryzykowne aktywa wtedy, kiedy jest niewiele czasu na odrabianie ewentualnych strat. Idealnym rozwiązaniem byłoby oszczędzanie więcej we wczesnej młodości, co jednak w praktyce bardzo trudno osiągnąć. Pozostaje więc inne rozwiązanie, polegające na tym, że w trakcie okresu oszczędzania zmieniamy stopień ekspozycji na ryzykowne aktywa. Na początku okresu oszczędzania włączamy do portfela przede wszystkim ryzykowne instrumenty, pod koniec zaś oszczędzamy z przewagą bezpiecznych aktywów.

Przykładowo: początkowa alokacja na poziomie 78% może być co roku (tylko dla nowych inwestycji!) zmniejszana o 1 punkt procentowy. Dzięki temu prawdopodobieństwo uzyskania bardzo niskiej emerytury spadnie do 1,1%, a typowa emerytura wciąż będzie relatywnie wysoka — na poziomie 3382 zł, czyli jedynie o niecałe 300 zł mniej, niż gdyby trwać przy alokacji na poziomie 78%. Jeszcze lepszy wynik można by uzyskać, zwiększając początkową alokację do 100% przy jednoczesnym zwiększeniu tempa obniżania ryzyka portfela do 2 punktów procentowych rocznie. Taka strategia pozwala liczyć na emeryturę wysokości 3552 zł przy ryzyku „emerytalnej ruiny” na poziomie 1,3%.

Widać więc, że decyzja o alokacji w ryzykowne aktywa ma istotne znaczenie bez względu na to, na jakim etapie realizacji naszych planów oszczędnościowych jesteśmy. Nawet powierzchowne zrozumienie omówionych tu zależności powinno pomóc w podejmowaniu lepszych decyzji inwestycyjnych.