Inwestycje giełdowe oczami Polaków

Przeczytaj także: Inwestowanie na giełdzie dla początkujących

Większość ankietowanych inwestorów (ok. 50-60 proc.) kieruje się w podejmowaniu decyzji własną intuicją („wyczuciem”); nieco mniej niż połowa (ok. 40-50 proc.) deklaruje też korzystanie z informacji przekazywanych przez spółki. W warunkach kryzysu inwestorzy najczęściej powstrzymywali się od przeprowadzania transakcji lub postanawiali przeczekać trend (jedno lub drugie zachowanie wskazywało łącznie 60 proc. osób). Inwestorzy w zdecydowanej większości oczekują jak najmniejszych kosztów związanych z aktywnością na rynku (np. kosztów prowadzenia rachunku, kosztów prowizji itd.), co wydaje się dość oczywiste.

Analizując wyniki badania przede wszystkim warto zwrócić uwagę na znaczącą dysproporcję płci w grupie inwestorów. Przewaga mężczyzn może wynikać z dwóch powodów. Po pierwsze, taka struktura demograficzna jest zgodna ze stereotypami, według których giełda jest miejscem zarezerwowanym przede wszystkim dla mężczyzn. Warto zwrócić uwagę na to, że zawody związane z działaniem giełdy (np. makler lub analityk finansowy) są również zdominowane przez mężczyzn. Po drugie, badania psychologiczne świadczą o tym, że kobiety cechują się wyższą niechęcią do ryzyka niż mężczyźni, co może je zniechęcać do lokowania pieniędzy na rynku kapitałowym. Co ciekawe, analizy przeprowadzone w ramach behawioralnych finansów wskazują na to, że to właśnie kobiety osiągają średnio wyższe stopy zwrotu niż mężczyźni, co wynika w znacznym stopniu ze stosowania mniej agresywnych strategii działania (np. kobiety rzadziej przeprowadzają transakcje kupna/sprzedaży akcji).

Nie wydaje się bardzo zaskakujące to, że wśród inwestorów indywidualnych dominują ludzie w wieku około 30 lat. Są to osoby o wysokiej akceptacji ryzyka i nastawione na szybką poprawę swojej sytuacji materialnej. W giełdzie upatrują zapewne możliwości szybkiego zarobienia pieniędzy. Inną przyczyną może być to, iż dysponują one stosunkowo dobrą wiedzą na temat rynku. Dzisiejsi trzydziestolatkowie wychowywali się już w warunkach wolnego rynku.

Interesujące wydaje się także to, w jaki sposób badani inwestorzy odpowiadali na pytanie o sposoby podejmowania decyzji na rynku. Kierowanie się własnym przeczuciem może być całkiem racjonalną metodą działania, gdy na giełdzie dominuje wysoka niepewność, utrudniająca prognozowanie zmian cenowych. Z drugiej strony, w podejmowaniu decyzji finansowych intuicja nie zawsze się sprawdza. Wielokrotnie pisał o tym np. Daniel Kahneman – jeden z twórców ekonomii behawioralnej i laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 2002 roku. Intuicja opiera się na bardzo prostych mechanizmach wnioskowania i bardzo często jest sterowana przez emocje. Konsekwencją tego jest np. nadreaktywność w podejmowaniu decyzji, która przejawia się w uleganiu zbytniej euforii w warunkach hossy oraz nieracjonalnie silnemu pesymizmowi podczas bessy. Intuicyjne formułowanie ocen jest też często związane z bardzo wybiórczym analizowaniem informacji i kierowaniem się danymi, które mogą być wyraziste, ale ich obiektywna wartość jest stosunkowo mała. Dlatego ważne wydaje się instruowanie inwestorów, aby w większym stopniu korzystali z różnych źródeł informacji oraz starali się tworzyć plan działania, który uniezależni ich od wpływu emocji w trudnych warunkach rynkowych.

prof. SWPS dr hab. Tomasz Zaleśkiewicz, Dziekan wrocławskiego wydziału Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, badacz zachowań ekonomicznych, mechanizmów podejmowania decyzji finansowych i inwestowania, Centrum Badań nad Zachowaniami Ekonomicznymi SWPS