Jak EMIR zmieni rynek instrumentów pochodnych?

Przeczytaj także: Rynek instrumentów pochodnych I-VI 2012

O konieczności wprowadzenia uregulowań na rynku instrumentów pochodnych zdecydowano po upadku banku Lehman Brothers w czasie szczytu G20 w Pittsburghu (wrzesień 2009 roku). Uznano, że transakcje pozagiełdowe miały istotny wpływ na rozprzestrzenienie się kryzysu finansowego i wymagają większej kontroli. Najwcześniej zareagowały Stany Zjednoczone, gdzie wprowadzono ustawę Dodd – Frank Act (2010 rok), nieco później do prac nad podobnym rozwiązaniem przystąpiły Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej. Ich efektem jest obowiązujące w całej Unii Europejskiej rozporządzenie w sprawie instrumentów pochodnych, będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji EMIR, które weszło w życie w sierpniu tego roku. W tym samym czasie Polska znowelizowała ustawę o obrocie instrumentami finansowymi, co pozwoliło na dostosowanie naszego prawa do wymogów unijnego rozporządzenia w zakresie rozliczania transakcji.

„Najważniejszą zmianą jest wprowadzenie instytucji tzw. nowacji rozliczeniowej, polegającej na rozliczeniu transakcji przez kontrahenta centralnego (CCP). W ramach rozliczenia transakcji wstępuje on w prawa i obowiązki stron, które uprzednio zawarły kontrakt, wygaszając tym samym pierwotnie powstałe zobowiązania stron względem siebie” – tłumaczy Dr Remigiusz Stanek, radca prawny, Managing Associate z kancelarii Deloitte Legal. Co to oznacza w praktyce? „Dla kupującego kontrahent centralny staje się stroną sprzedającą, a dla sprzedawcy nabywającą. Będzie odpowiadał za rozliczenie transakcji, co ograniczy jednostkowe ryzyko kredytowe, gwarantując płynne rozliczenie kontraktu” – wyjaśnia mecenas Stanek.

Kto może pełnić rolę CCP? Według regulacji podstawowym wymogiem dla instytucji kontrahenta centralnego jest posiadanie stałego kapitału w wysokości 7,5 mln euro oraz dodatkowych funduszy, które będą stanowiły zabezpieczenie na wypadek niewywiązania się z umowy którejkolwiek ze stron kontraktu. W Polsce wiadomo na razie o jednym takim podmiocie - Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych CCP, który dotąd rozliczał transakcje giełdowe. Na początku przyszłego roku ma wypełnić formalności, by tę samą funkcję spełniać na rynku instrumentów pochodnych. Transakcje z udziałem kontrahenta centralnego zaczną być rozliczane prawdopodobnie na przełomie 2013 i 2014 roku.