Finanse europejskich gospodarstw domowych

Przeczytaj także: Finanse gospodarstw domowych w IV kw. 2012

- Europejscy politycy próbują przerzucić ciężar kryzysu na obywateli o najwyższych zarobkach, powinni jednak robić to z umiarem – zauważają eksperci Deutsche Bank Research. Zawirowania na rynkach finansowych i nieruchomości najbardziej dotknęły właśnie zamożniejszą część społeczeństwa, która mimo to wciąż jest bardziej odporna na spowolnienie gospodarcze i ewentualne załamanie się rynku pracy – zauważają analitycy Deutsche Bank w raporcie „High Incomes and wealth: Trends in the euro area”. A jej aktywność biznesowa ma istotne znaczenie dla dynamiki systemów gospodarczych.

Sytuacja makroekonomiczna w tym roku będzie zdaniem Deutsche Bank Research podobna do tej z 2012 r. Największym wyzwaniem dla rządów krajów strefy euro pozostaje zadłużenie publiczne. Jednocześnie gospodarki krajów peryferyjnych strefy (Grecji, Irlandii, Włoch czy Hiszpanii) oraz wybranych państw spoza unii walutowej, w tym Polski, przeszły reformy lub są w sytuacji, która powinna umożliwiać im zwiększanie konkurencyjności i potencjału wzrostu gospodarczego. Analitycy Deutsche Bank Research zastanawiają się, czy spadek wydatków budżetowych oraz wzrost obciążeń fiskalnych im w tym nie przeszkodzi.

Zwiększenie obciążeń podatkowych dla najlepiej zarabiających ma w założeniu rządów poprawić sytuację budżetową bez nadwyrężania potencjału wzrostu. Również duża część opinii publicznej domaga się bardziej sprawiedliwego obciążenia kosztami kryzysu i opodatkowania najbogatszych. Niedawna głośna zmiana obywatelstwa z francuskiego na rosyjskie przez znanego aktora Gerarda Depardieu, który w ten sposób zaprotestował przeciwko podniesieniu podatków dla najbogatszych we Francji, zwróciła na tę kwestię uwagę całego świata. Przeciwko pomysłom rządu protestowała też inna gwiazda kina - Brigitte Bardot.

Rządy próbują ratować finanse zwiększając obciążenia podatkowe dla obywateli, których portfele okazały się bardziej odporne na kryzys. Jak pokazują dane Deutsche Bank Research, odporność ta nie dotyczy tylko finansowej elity. W największych państwach strefy euro średnie dochody gospodarstw domowych rosły w ciągu ostatniej dekady szybciej niż PKB. Jak zauważają analitycy Deutsche Bank Research, rozporządzalne dochody gospodarstw domowych w większości krajów UE nawet w latach ostrego kryzysu finansów publicznych (2010-2012) nadal rosły. W Niemczech po krachu wartość aktywów finansowych gospodarstw domowych wzrosła w latach 2008-2011 o 15 proc. Jednak tempo to faktycznie spadło w 2011 roku do 1,3 procent. Jak pokazują dane Eurostat, polskie rodziny są nadal znacznie mniej zamożne od portugalskich i greckich (najbiedniejszych w strefie euro). Jednak w przeciwieństwie do mieszkańców południa Europy, ich sytuacja poprawiała się nieprzerwanie, bez przejściowych załamań, które miały miejsce na tamtych rynkach na przełomie lat 2010 i 2011.

Kluczowa rola rynku nieruchomości

W 2010 roku spośród największych państw strefy euro relatywnie najwyższy poziom aktywów brutto (finansowych oraz ulokowanych na rynku nieruchomości) miały hiszpańskie gospodarstwa domowe. Aż siedmiokrotnie przekraczał on PKB kraju (w 2011 roku aktywa obywateli stanowiły 650 proc. produktu krajowego Hiszpanii). Obecnie we Francji i Włoszech współczynnik ten sięga 600 proc., a w Niemczech 400 procent.

Jak pokazuje analiza Deutsche Bank Research, największą część majątku Europejczyków stanowią nieruchomości. W Hiszpanii jest w nich ulokowane aż ¾ aktywów obywateli. We Francji i Włoszech odpowiednio 64 i 61 proc., w Niemczech 55 procent. Trzeba jednak pamiętać, że imponujące aktywa w tej kategorii często idą w parze z rosnącym zadłużeniem gospodarstw domowych, które w Irlandii i Portugalii sięgało na koniec 2011 roku odpowiednio 118 i 102 proc., w Hiszpanii 87 proc, a w Niemczech i Francji 60 i 66 procent PKB. Dużą część zadłużenia stanowią kredyty hipoteczne.