NBP: finanse gospodarstw domowych w IV kw. 2012

Przeczytaj także: Finanse gospodarstw domowych w I kw. 2013

Spożycie prywatne w IV kw. 2012 r. wzrosło realnie o 0,1% r/r wobec spadku o 0,2% r/r w poprzednim kwartale, a jego dynamika znajduje się w trendzie spadkowym (według danych GUS za I kwartał br. stagnacja spożycia była kontynuowana, a tempo wzrostu spożycia indywidualnego wyniosło 0% r/r). Początkowo, obniżanie się dynamiki spożycia prywatnego było związane z coraz niższym tempem wzrostu konsumpcji dóbr nietrwałych przy relatywnie wysokim poziomie konsumpcji dóbr trwałych. Jednakże w drugiej połowie 2012 roku obserwuje się odwrócenie tej tendencji. Podczas gdy dynamika konsumpcji dóbr nietrwałych utrzymywała się na w miarę stabilnym poziomie, wyraźnie obniżyła dynamika konsumpcji dóbr trwałych.

Stopa oszczędzania w IV kw. 2012 r. po korekcie sezonowej wyniosła 6,9%, a stopa inwestowania 8,5%. Zwiększenie się stopy oszczędzania w III oraz IV kw. 2012 roku wynikało wyłącznie ze wzrostu wyceny wartości aktywów gospodarstw domowych trzymanych w rezerwach ubezpieczeniowych. Jednocześnie stopa oszczędności dobrowolnych obniżyła się do zera. W obecnej strukturze generowania oszczędności w gospodarce narodowej dominuje sektor przedsiębiorstw, natomiast istotnie zmniejsza się rola sektora gospodarstw domowych.

Wyraźny wzrost dochodów do dyspozycji brutto gospodarstw domowych w I pierwszej połowie br. jest mało prawdopodobny ze względu na słabszą aktywność gospodarczą w Polsce oraz pogarszającą się sytuację na rynku pracy.

Z drugiej strony, już od II kwartału 2011 roku obserwuje się osłabienie popytu konsumpcyjnego, któremu w III i IV kwartale 2012 r. dodatkowo towarzyszyły ujemne tempa wzrostu konsumpcji dóbr trwałych. Nadal jednak dynamika spożycia prywatnego znajduje się powyżej dynamiki dochodów, co biorąc pod uwagę tendencje do zaostrzania kryteriów udzielania kredytów konsumpcyjnych przez banki, wydaje się sugerować, że w najbliższych kwartałach będzie kontynuowana stagnacja spożycia bez większych zmian ze strony oszczędności dobrowolnych.

W IV kw. 2012 r. aktywa finansowe gospodarstw domowych powiększyły się łącznie o 10,9 mld zł, co stanowi jedynie połowę ich przyrostu sprzed roku. Dodatnie transakcje realizowano głównie w formie depozytów. W ciągu IV kw. na lokatach bankowych przybyło 16,4 mld zł. Nadal występowało umiarkowane zainteresowanie nabywaniem jednostek funduszy inwestycyjnych, które przyrosły o 1,4 mld zł. Silnie ograniczono natomiast aktywa zainwestowane wcześniej w akcje spółek notowanych i nienotowanych na giełdzie oraz w inne udziały kapitałowe, redukując je łącznie o 10,6 mld zł. Pomniejszono także o 1,2 mld zł aktywa finansowe ulokowane w dłużnych papierach wartościowych. Ponadto obniżyły się zasoby gotówki w posiadaniu gospodarstw domowych. Nowe zobowiązania finansowe kontynuowały w IV kw. 2012 r. silny trend spadkowy, gospodarstwa domowe zaciągnęły je w łącznej kwocie 3,1 mld zł, co stanowiło niespełna 1/3 wartości zobowiązań zrealizowanych przed rokiem. Wśród nich transakcje z tytułu nowo udzielonych pożyczek i kredytów, zrealizowano w kwocie 1,6 mld zł, stanowiącej zaledwie ok. 20% wartości transakcji z tytułu zobowiązań finansowych z IV kw. 2011 r.

Dane monetarne wskazują na kontynuację w I kw. 2013 r. przyrostu inwestycji GD w aktywa finansowe. Można oczekiwać zbliżonego do poprzedniego kwartału zwiększenia depozytów, dalszego spadku inwestycji finansowych w akcje spółek, ograniczenia zaangażowania w kapitałowe fundusze ubezpieczeniowe, ale też utrzymania zainteresowania funduszami inwestycyjnymi. Należy spodziewać się pewnego ożywienia na rynku kredytowym i zwiększenia zadłużenia gospodarstw domowych, głównie w związku z zaciąganiem kredytów mieszkaniowych, a także osłabiania tendencji spadkowej w obszarze kredytów konsumpcyjnych.

Grażyna Mierzejewska, Aleksandra Urbaniec