Upadłość konsumencka ratunkiem dla większej liczby dłużników

Przeczytaj także: Upadłość konsumencka po nowelizacji

Nowelizacja wprowadziła doniosłe zmiany dotyczące postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, czyli tzw. upadłości konsumenckiej. Podstawowym celem nowelizacji jest ułatwienie ogłoszenia upadłości przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, w szczególności poprzez złagodzenie obowiązujących w tym zakresie rygorów oraz obniżenie kosztów wniosku o ogłoszenie upadłości.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że nowelizacja zliberalizowała podstawowe przesłanki ogłoszenia upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, tj. konsumentów. Warto zatem przypomnieć, że przed wejściem w życie nowelizacji, sąd mógł ogłosić upadłość ww. podmiotów tylko wtedy, gdy ich niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Prowadziło to zaś do sytuacji, w której sądy zazwyczaj oddalały wnioski o ogłoszenie upadłości konsumentów. Zgodnie natomiast z obecnym brzmieniem przepisów, sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej jedynie, gdy stan jej niewypłacalności powstał lub zwiększył się wskutek umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa tej osoby.

Kolejna niezwykle istotna zmiana wynikająca z nowelizacji polega na przyjęciu zasady, że postępowanie upadłościowe wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej prowadzi się także, gdy osoba ta ma tylko jednego wierzyciela. Jest to o tyle istotne, że zgodnie z dotychczasowymi regulacjami, dla ogłoszenia upadłości konsumenta wymagane było ustalenie co najmniej dwóch jego wierzycieli.

W wyniku wprowadzonych zmian, przeszkodą uniemożliwiającą wszczęcie postępowania o ogłoszenie upadłości konsumenta nie stanowi już także jego ewentualny brak środków na pokrycie kosztów tego postępowania. Zgodnie bowiem z nowelizacją, w takiej sytuacji, koszty postępowania zostaną tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa.

Kolejną z istotnych zmian wynikających z nowelizacji jest skrócenie okresu wskazywanego w postanowieniu o ustaleniu spłaty wierzycieli, w którym upadły konsument ma obowiązek spłacać zobowiązania wobec swoich wierzycieli. W rezultacie, o ile w dotychczasowym stanie prawnym okres ten mógł wynieść maksymalnie 5 lat, obecnie nie może on przekroczyć 36 miesięcy. Jednocześnie jednak przyjęto, że jeśli wystąpią przesłanki uzasadniające przedłużenie ww. okresu spłaty, takie przedłużenie może nastąpić na dalszy okres nieprzekraczający 18-stu miesięcy, a nie jak do tej pory maksymalnie 12-stu miesięcy. Ponadto w nowelizacji przewidziano możliwość umorzenia zobowiązań upadłego konsumenta bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli jego osobista sytuacja w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.

Na podstawie zmian dokonanych nowelizacją konsumenci uzyskali także możliwość zawarcia układu z wierzycielami w ramach postępowania upadłościowego. Jak wynika z nowych przepisów, takie rozwiązanie można zastosować za zgodą konsumenta i tylko jeśli zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu zostaną osiągnięte cele postępowania upadłościowego. Jest to bardzo ważna zmiana, ponieważ ww. rozwiązanie pozwala na ustalenie indywidualnego planu spłat z wierzycielami i uniknięcie całkowitej likwidacji majątku konsumenta. Co za tym idzie, w ten sposób można uniknąć dokonywania sprzedaży przysługujących konsumentowi prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego.

W nowelizacji przewidziano także inną zmianę dotyczącą lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych wchodzących w skład majątku upadłego. Nowe przepisy przewidują bowiem, że w przypadku, gdy ww. nieruchomości, w których zamieszkuje konsument, zostały sprzedane, a konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych konsumenta i osób pozostających na jego utrzymaniu, z sumy uzyskanej z ww. sprzedaży konsumentowi przysługuje kwota odpowiadająca przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od 12 do 24 miesięcy najmu. Przed nowelizacją ww. suma odpowiadała zaś czynszowi najmu za okres 12 miesięcy.

Kolejna z wprowadzonych przez nowelizację zmian, która może zwiększyć „dostępność” upadłości konsumenckiej polega na obniżeniu kosztów postępowania sądowego prowadzonego w tym przedmiocie. W wyniku nowelizacji zmniejszono bowiem wysokość opłaty od wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej z kwoty 200 zł do wysokości opłaty podstawowej, tj. 30 zł.

Z innych kwestii, które ujęto w nowelizacji warto wspomnieć o nowej regulacji, zgodnie z którą postanowienie o ogłoszeniu upadłości ma być niezwłocznie podawane do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w budynku sądowym oraz obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ponadto nowelizacja określiła zasady ustalania wynagrodzenia syndyka w postępowaniu upadłościowym prowadzonym w odniesieniu do konsumenta.

Podsumowując, nowelizacja wprowadziła istotne zmiany dotyczące tzw. upadłości konsumenckiej. Do najistotniejszych z nich należy zliberalizowanie przesłanek, których spełnienie jest konieczne dla ogłoszenia upadłości konsumenta, a także wprowadzenie możliwości zawierania przez konsumentów układów z wierzycielami, dzięki którym możliwe jest uniknięcie likwidacji majątku konsumenta. Zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy, wprowadzone przez nowelizację zmiany mają umożliwić większej liczbie osób uwolnienie się od długów, poprzez ogłoszenie upadłości. Niebawem przekonamy się czy nowe rozwiązania, osiągną spodziewane rezultaty.