Lepsza wiedza o finansach i gotowość na oszczędzanie pieniędzy

Przeczytaj także: Po co jest nam potrzebna wiedza finansowa?

W obliczu największych od lat wyzwań gospodarczych, politycznych i społecznych, rośnie poziom wiedzy o finansach i potrzeba świadomości ekonomicznej wśród Polaków. Blisko 30% badanych ocenia pozytywnie swoją wiedzę w tym zakresie (wzrost z 12% w 2021 r.), a jednocześnie 36% jest negatywnego zdania na ten temat (spadek r/r z 49%).

Ponadto, ponad połowa Polaków (58%) twierdzi, że w ciągu ostatnich miesięcy zwiększyła się ich gotowość do długoterminowego oszczędzania pieniędzy lub inwestowania na giełdzie. Jednocześnie, zdaniem respondentów najpilniejszego uzupełnienia wymaga wiedza z obszaru cyberbezpieczeństwa (51%).

W tegorocznej, piątej, edycji badania po raz pierwszy sprawdzono także poziom praktycznej wiedzy badanych, dotyczący m.in. gwarancji BFG, bankowości elektronicznej, wyliczania odsetek z lokaty czy zaciągania kredytów. O ile w większości przypadków, ponad połowa Polaków umiała wskazać prawidłowe odpowiedzi, o tyle bardzo niepokojących danych dostarczyło pytanie na temat kosztów kredytu i oprocentowania. Najwięcej, bo aż 47% respondentów błędnie uważa, że zmiana wysokości stóp procentowych automatycznie wpływa na ratę kredytu hipotecznego z oprocentowaniem stałym. Tylko 5% badanych prawidłowo wskazało, że wysokość miesięcznej raty kredytu o zmiennym oprocentowaniu jest zazwyczaj aktualizowana co 3 lub 6 miesięcy.

Z badania wynika również, że najczęściej wskazywanym źródłem wiedzy o finansach jest internet (wzrost r/r z 59% do 74%), media (spadek r/r z 49% do 44%) oraz bankowcy i inne instytucje sektora finansowego (spadek r/r z 54% do 41%). Znacznie mniej respondentów niż w zeszłym roku za najlepszą formę pozyskiwania wiedzy finansowej uznało bezpośrednie spotkania stacjonarne (spadek r/r z 60% do 44%). Nie zmienia to faktu, że ta forma jest nadal wymieniana najczęściej. Niewielu mniej jest zwolenników filmów edukacyjnych i materiałów wideo (41%) oraz artykułów i infografik (40%).

Jednocześnie badani dobrze oceniają działalność edukacyjną banków w obszarze edukacji finansowej i cyfrowej. Aż 60% postrzega ją pozytywnie lub bardzo pozytywnie. Ponadto blisko połowa Polaków (49%) uważa, że media powinny angażować się i aktywnie wspierać działalność edukacyjną banków w obszarze edukacji finansowej i cyfrowej.

Wyniki tegorocznej edycji badania odczytujemy jako pośredni efekt rzeczywistości, w jakiej funkcjonujemy w ostatnich latach. Skutki gospodarcze pandemii, a teraz trudnej sytuacji wojennej i politycznej, mają wpływ na nasze portfele, ale i ogólną świadomość. Wiele osób, aby lepiej rozumieć to co się dzieje wokół, zainteresowało się zjawiskami ekonomicznymi, ale też szuka wiedzy na temat tego, jak w takiej sytuacji należy zadbać o swoje finanse. Z tym większą determinacją powinniśmy zarówno jako sektor bankowy, jak i szereg innych instytucji – od publicznych, przez uczelnie i szkoły, po media, aktualizować i rozwijać prowadzone działania edukacyjne o nowe tematy związane z inflacją, stopami procentowymi, cyberbezpieczeństwem w tym dezinformacją oraz zrównoważonym rozwojem – powiedział Prezes Warszawskiego Instytutu Bankowości, Waldemar Zbytek.

Z badania „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2022” wynika, że prawie każdy z badanych zna przynajmniej jeden sposób długookresowego oszczędzania na emeryturę. Wśród wskazań dominują Pracownicze Plany Kapitałowe (spadek r/r z 89% do 86%) oraz Indywidualne Konta Emerytalne (wzrost r/r z 71% do 72%). Najniższy, choć również wzrostowy odsetek zadeklarowanej rozpoznawalności dotyczy Pracowniczych Planów Emerytalnych (46%) oraz Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego (23%).

W wymiarze praktycznym najczęściej wybieranym sposobem długookresowego oszczędzania pieniędzy są PPK (35%), a narzędziem, które odnotowało wzrost popularności jest IKE (wzrost r/r z 25% do 29%).

Cieszy tendencja wzrostowa, choćby niewielka, świadomości wagi oszczędzania długookresowego, a także zwiększająca się rozpoznawalność dostępnych instrumentów w tym zakresie. Z pewnością zawirowania ostatnich 3 lat, a także obecna agresja Rosji na Ukrainę, mogą się przyczyniać do zwiększonego zainteresowania sytuacją ekonomiczną. W badaniu pozytywnie wybrzmiewa także zgoda Polaków co do wagi i konieczności prowadzenia w szkołach edukacji finansowej, tak by od najmłodszych lat przygotowywać obywateli do świadomego i odpowiedzialnego podejścia do swoich finansów. Współgra to całkowicie z misją Fundacji GPW, która od lat prowadzi szereg działań z udziałem tysięcy uczniów, jak chociażby Szkolna Internetowa Gra Giełdowa – komentuje wyniki badań Piotr Krygiel, Prezes Zarządu Fundacji GPW.

Od 2021 roku wzrosła znajomość instrumentów notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Najbardziej rozpoznawalne są akcje (wzrost r/r z 88% do 91%) oraz obligacje (wzrost r/r z 65% do 70%). Jednak zdecydowana większość respondentów nie rozważa w najbliższym czasie możliwości samodzielnego inwestowania (wzrost r/r z. 77% do 81%). Wynikać to może z niskiej oceny wiedzy badanych na temat funkcjonowania rynku kapitałowego. Aż 61% respondentów uważa, że ich wiedza na temat funkcjonowania GPW jest bardzo mała lub raczej mała (wzrost o 5 p.p. w porównaniu do 2021 roku).

Autorzy badania wskazują, że wśród Polaków nie ma wątpliwości co do wprowadzenia obowiązkowych zajęć z zakresu wiedzy o finansach – różnią się jedynie w ocenie etapu edukacji, na którym powinno to mieć miejsce. Ponad połowa respondentów uważa, że obowiązek edukacji finansowej powinien zaczynać się już w szkole podstawowej (51%), a 37% badanych uważa, że właściwszym etapem jest szkoła średnia.

O badaniu:
Badanie „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2022” przeprowadzone zostało na zlecenie WIB i FGPW przez CBM Indicator na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie dorosłych 1000 osób metodą CATI w dniach 10 – 18 lutego br. Od 2018 r. to jedno z kluczowych, corocznych i najchętniej cytowanych w mediach opracowań dotyczących wiedzy i edukacji ekonomicznej w Polsce. Badanie jest przeprowadzane na zlecenie i przy współpracy merytorycznej z Fundacją Warszawski Instytut Bankowości oraz Fundacją GPW – czołowymi NGO w Polsce w obszarze edukacji ekonomicznej. Diagnoza dotyczy m.in. samooceny poziomu wiedzy, preferencji, wyzwań i oczekiwań społecznych w obszarze szeroko rozumianej wiedzy na temat finansów osobistych, bankowości i inwestowania.