Zmiany w OFE w opinii IGTE

Przeczytaj także: Zmiany w OFE groźne w skutkach wg Lewiatana

Publiczne wypowiedzi Premiera Donalda Tuska i Ministra Michała Boniego wskazywały, że intencją rządu jest usprawnienie systemu emerytalnego i zwiększenie efektywności działania otwartych funduszy emerytalnych. Tymczasem najnowsza propozycja Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej prowadzi do praktycznej likwidacji kapitałowej części systemu emerytalnego. W efekcie jej ewentualnego wprowadzenia, przyszłe emerytury będą niższe i nastąpi odwrót od niezbędnej reformy zabezpieczenia emerytalnego. Zyska jedynie budżet Państwa – będzie można wydać miliardy złotych, które powinny trafić na konta członków otwartych funduszy emerytalnych.

Poniżej Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych prezentuje swoje stanowisko wobec dokumentu ogłoszonego przez Ministerstwo Pracy - „Założeń do projektu ustawy zmieniającej ustawę o emeryturach kapitałowych oraz niektórych innych ustaw”.

Członkowie otwartych funduszy emerytalnych stracą – ich emerytury będą niższe na skutek niewykorzystania długoterminowej premii za ryzyko na rynku finansowym

Polska jest krajem intensywnie rozwijającym się, o wysokiej dynamice wzrostu dochodu narodowego. Przewiduje się, że przez najbliższe kilkanaście lat stopa zwrotu z inwestycji na giełdzie w Polsce będzie wyższa niż tempo samego wzrostu dochodu narodowego. W związku z tym tempo wzrostu kapitału emerytalnego zainwestowanego przez OFE będzie wyższe od tempa waloryzacji kapitału emerytalnego w ZUS.

Komisja Europejska przewiduje, że – począwszy od roku 2020 – tempo wzrostu dochodu narodowego w większości krajów unijnych, w tym także w Polsce, będzie stopniowo maleć na skutek starzenia się społeczeństw. Będzie mniej osób pracujących, a coraz więcej osób utrzymujących się ze świadczeń społecznych. Lokowanie składki emerytalnej na rynkach międzynarodowych pozwala na inwestowanie środków w krajach, gdzie sytuacja demograficzna jest korzystna, a w związku z tym – na uzyskiwanie wyższych stóp zwrotu. De facto jest to forma „importu” siły roboczej z krajów o innej strukturze demograficznej – za pośrednictwem rynków kapitałowych. Inwestycje takie pozwolą członkom OFE na uczestniczenie w ich wzroście gospodarczym. Obniżenie składki na OFE oznacza zmarnowanie tej szansy i skazanie przyszłych emerytów na znacznie niższe emerytury.

Emerytury członków OFE wystawione na dodatkowe ryzyko – pożyczka dla Państwa kosztem ich bezpieczeństwa

Zwiększenie składki do ZUS oznacza wyższe zobowiązania emerytalne państwa z tego tytułu. Ministerstwo proponuje faktyczne zaciągnięcie pożyczki od obecnych członków OFE na podreperowanie stanu finansów bieżących. Pożyczka ta w przyszłości będzie musiała zostać spłacona. Nie wiadomo jednak, czy na skutek pogarszającej się sytuacji demograficznej i malejącego tempa wzrostu gospodarczego przyszłe rządy będą w stanie w pełni wywiązać się z tych dodatkowych zobowiązań. Rodzi to zwiększone ryzyko polityczne dla przyszłych emerytów. Obawy te są tym bardziej uzasadnione, że tempo wzrostu środków ewidencjonowanych na rachunku emeryta w pierwszym filarze nie zależy od rynków finansowych, lecz od zastosowanej formuły indeksacyjnej. Formułę tę można przecież zmienić, tym bardziej, jeśli sytuacja gospodarcza znacząco się pogorszy. IGTE przypomina, że podobna sytuacja miała już miejsce w Polsce, w 1993 r.

Powrót do monopolu ZUS i papierowych zobowiązań

Przeniesienie części składki do ZUS spowoduje również zwiększenie koncentracji środków emerytalnych w jednej tylko kategorii aktywów – księgowych zobowiązaniach Skarbu Państwa. Jest to działanie sprzeczne z zasadą dywersyfikacji aktywów, zatem zwiększa ryzyko finansowe przyszłych emerytów. Członkowie OFE będą mogli inwestować znacznie mniejszą część swojej składki w akcje i obligacje polskich i zagranicznych przedsiębiorstw, jak również obligacje i inne instrumenty dłużne rządów zagranicznych.

Proponowana przez Ministerstwo zmiana stawia pod znakiem zapytania możliwość utworzenia funduszy konserwatywnych. W efekcie, osoby przechodzące na emeryturę (w tym także osoby w wieku przedemerytalnym, które zdecydują się przekazać swoje środki do ZUS) sprzedając swoje aktywa zgromadzone w OFE mogą być narażone na ryzyko inwestycyjne.