"Jeśli podatku od lokaty nie pobierze bank, zapłaci go podatnik"

Tagi: banki, lokaty, podatek Belki, podatki

Rozmowa z Marcinem Pankiem z White & Case
- Osoba, która zdecydowała się na inwestycję w lokatę bezpodatkową,
powinna wiedzieć, że samodzielnie będzie musiała opodatkować otrzymane
odsetki w każdej sytuacji, w której bank podatku nie pobrał.


EWA MATYSZEWSKA: Lokaty anty-Belkowe są coraz popularniejsze. Dzięki
odpowiedniemu naliczaniu odsetek i podatku od nich banki nie pobierają
PIT od takiej formy oszczędzania. Czy takie lokaty rzeczywiście są
zwolnione z podatku?

MARCIN PANEK*: Można mieć co do tego istotne wątpliwości. Banki skupiają
się bowiem na wycinku problematyki opodatkowania odsetek, dotyczącym
braku obowiązku poboru podatku, podczas gdy systemowa wykładnia prawa
podatkowego może dla podatników oznaczać odmienne rezultaty.

Na czym opierają się banki, proponując osobom fizycznym lokaty bez podatku?

Banki powołują się na art. 63 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym
podstawy opodatkowania oraz kwoty podatków zaokrągla się, obcinając
końcówki poniżej 50 groszy. W konsekwencji, jeśli każdego dnia bank
będzie dopisywał do rachunku lokaty odsetki w wysokości poniżej 2,50 zł,
wówczas podstawa opodatkowania zostanie zaokrąglona w dół do pełnego
złotego i wyniesie 2 zł. W takiej sytuacji podatek (obliczony według
stawki 19 proc.) wyniesie 38 groszy, a zatem zgodnie ze wskazaną regułą
zostanie zaokrąglony do zera. W efekcie podatek nie zostanie przez bank
-- jako płatnika -- pobrany.

Odpowiednio obliczona maksymalna wartość jednej lokaty oraz jej stosowne
oprocentowanie pozwala bankom na bezpodatkowe doliczanie klientom odsetek.

Gdzie zatem powstają wątpliwości?

Trzeba wrócić do podstaw i odpowiedzieć sobie na pytanie, jaką rolę
odgrywają banki w poborze tzw. podatku Belki. Konstrukcja tego podatku
zakłada, że najlepszym sposobem na efektywny pobór podatku od odsetek
będzie -- oprócz jego maksymalnego uproszczenia -- nałożenie obowiązku
poboru na banki. Rzecz w tym, że płatnik to nie to samo co podatnik.
Wykonanie lub niewykonanie obowiązków przez płatników nie oznacza
automatycznie wygaśnięcia zobowiązania podatkowego podatnika.

Na czym polega różnica między bankiem jako płatnikiem podatku a klientem
jako podatnikiem?

Podatnik zawsze odpowiada za swoje zobowiązania podatkowe całym swoim
majątkiem. Płatnik odpowiada tylko w ramach wyraźnie powierzonej mu
przez ustawodawcę funkcji. Na podstawie art. 41 ust. 4 ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych banki są zobowiązane do obliczenia i
poboru podatku od odsetek oraz jego odprowadzenia do właściwego urzędu
skarbowego. Podatek pobierany przez banki jest zryczałtowany, tzn.
przychodu z odsetek nie pomniejsza się o żadne koszty uzyskania
przychodu. Jednocześnie, ponieważ stawka podatku od odsetek jest liniowa
i wynosi 19 proc., ustawodawca postanowił, że dochody z odsetek nie
muszą być doliczane do dochodu podatnika w ramach składanych przez nas
wszystkich rocznych zeznań podatkowych.

Skoro odsetek nie wykazuje się w rocznych PIT, to gdzie tkwi problem?

Problem wynika z art. 45 ust. 3b ustawy o PIT, zgodnie z którym w
zeznaniu rocznym podatnik musi wykazać należny podatek dochodowy od
odsetek, jeśli podatek ten nie został pobrany przez płatnika. Przepis
ten nie różnicuje sytuacji podatnika w zależności od przyczyny, dla
której podatek nie został pobrany przez bank (płatnika), tzn. można go
interpretować tak, że podatnik musi samodzielnie opodatkować otrzymane
odsetki w każdej sytuacji, w której bank podatku nie pobrał.

Jakie skutki ma to dla klientów banków?

Trzeba mieć świadomość, że banki oferują klientom produkty, w ramach
których podatek -- zgodnie z prawem -- nie jest pobierany w momencie
dopisania (wypłaty) odsetek do rachunku lokaty. Dotyczy to jednak
wyłącznie tego momentu i wyłącznie odpowiedzialności płatnika. Podatnik
sam powinien obliczyć łączną wartość odsetek uzyskanych od banku w
trakcie roku podatkowego, wykazać taki dochód w zeznaniu rocznym i
zapłacić podatek. Została do tego przewidziana specjalna rubryka 195--196
w formularzu zeznania podatkowego PIT-36. * Marcin Panek
doradca podatkowy, starszy prawnik w Kancelarii White & Case


Gazeta Prawna