http://www.rzeczpospolita.pl/gazeta/wydanie_041004/p
rawo/prawo_a_15.html

Prawo konsumenckie Przy cesji wierzytelności przepisy chronią słabszą stronę
Na windykację długu przez inną firmę musi być zgoda konsumenta

Bez zgody klienta bankowi nie wolno przekazywać jego danych firmie
windykacyjnej - stwierdził generalny inspektor ochrony danych osobowych.
Powołał się na przepisy, które biorą pod ochronę konsumenta.

Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych w Warszawie przekazał dane Jarosława
S. oraz Piotra W. firmie windykacyjnej. Sprzedał jej dług, który Jarosław S.
ma z tytułu zaciągniętej w tym banku pożyczki. Piotr W. jest poręczycielem.
Dokładnie mówiąc, bank zawarł z tą firmą umowę cesji wierzytelności.

Udostępniając dane swoich klientów, powołał się w umowie na art. 23 ustawy o
ochronie danych osobowych oraz art. 509 kodeksu cywilnego (przelew
wierzytelności).

Bank przekazał firmie imiona i nazwiska, miejsce zamieszkania, datę i
miejsce urodzenia, numer dowodu osobistego, PESEL, zawód i miejsce
zatrudnienia. Obaj klienci banku nie wyrazili zgody na przekazanie danych i
długu firmie windykacyjnej. Bank nie przejął się tym. Wtedy poskarżyli się
GIODO.

Kiedy dane można przekazać dalej

Przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:


osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę;

jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku
wynikającego z przepisu prawa;

jest to konieczne do realizacji umowy zawartej z daną osobą lub podjęcia
działań przed zawarciem umowy na żądanie tej osoby;

jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra
publicznego;

jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów
realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a
przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.
Według GIODO bank nie spełnił żadnego z tych warunków.

Przelew długu bez zgody

Zgodnie z kodeksem cywilnym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść
wierzytelność (dług) na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to
ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z
wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w
szczególności roszczenie o zaległe odsetki (art. 509). Takie przeniesienia
określa się jako przelew wierzytelności.

Zdaniem GIODO na ten przepis bank także nie mógł się powołać.

Konsumenckie "tak"

Obaj klienci banku są konsumentami. Pożyczka została bowiem udzielona na
cele konsumpcyjne (a więc niezwiązane z działalnością gospodarczą).
Konsumenci zaś są szczególnie chronieni także, gdy chodzi o przekazywanie
ich praw i obowiązków na inny podmiot - podkreśla GIODO. Przypomina, że
postanowienia nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem i niekorzystne dla
niego są klauzulami niedozwolonymi.

Kodeks cywilny zalicza do nich m.in. zastrzeżenie przeniesienia bez zgody
konsumenta jego praw i obowiązków wynikających z zawartej z nim umowy (art.
3853 pkt 5). Dlatego, zdaniem GIODO, art. 509, mówiący o braku takiej zgody,
nie wchodzi tu w rachubę. Zgoda konsumenta w razie cesji jego długu jest
niezbędna.

UOKiK mówi to samo

GIODO przypomina też, że tak samo interpretuje przepisy Urząd Ochrony
Konkurencji i Konsumentów.

Według UOKiK przeniesienie na inne podmioty przysługujących bankom
wierzytelności konsumentów wymaga uprzedniej ich zgody.

Prawnicy także uważają, że konsumenci powinni być szczególnie chronieni, gdy
chodzi o przelew wierzytelności. Konsumenci nie mogą być narażeni na
nieoczekiwaną zmianę wierzyciela, która może np. pogorszyć ich sytuację.
Przy zawarciu umowy konsumenci zazwyczaj nie zdają sobie sprawy z możliwości
cesji. Przedsiębiorcy nie mogą więc ich zaskakiwać.

Nie będą w innej bazie

Według GIODO przekazanie przez bank danych konsumentów w związku z cesją ich
długu było niezgodne z prawem. Mało tego, firma windykacyjna zażądała od
Jarosława S. i Piotra W. z tytułu przejęcia zadłużenia opłaty w wysokości
455 zł, jak to określiła za monitoring i obsługę. Z powodu cesji zostali
więc narażeni na dodatkowe koszty.

GIODO nakazał bankowi wycofać się z podobnych praktyk, firmie windykacyjnej
zaś usunąć dane obu konsumentów ze swojej bazy.

Hanna Fedorowicz